སྐྱིད་ཤོད་སྡེ་བའི་སྐོར།

ནང་དོན་འདིའི་རེ་བ།གཙང་མ་བཟོས་པ། . ཁྱེད་ཀྱིས་ཐུབ་ན་ནང་དོན་འདིར་བཟོ་བཅོས་ལེགས་པར་གྱིས།

1. སྔོན་​བརྗོད།

སྐྱིད་​ཤོད་​སྡེ་​པ་​ཆོས་​རྗེ་​བསྟན་​འཛིན་​བློ་​བཟང་​རྒྱ་​མཚོ་ (1593-1638) ནི། དགེ་​ལྡན་​པའི་​བླ་​ཆེན་​ཞིག་​ཡིན་​པར་​མ་​ཟད། བོད་​དུ་​ཆོས་​སྲིད་​གཉིས་​ཀའི་​སྒོ་​ནས་​གྲགས་​པ་​ཅན་​ཞིག་​ཡིན་​ལ། རྗེ་​འདིའི་​ཡབ་​མེས་​ལ་​སྐྱིད་​ཤོད་​སྡེ་​པ་​དང་​། སྡེ་​པ་​དགའ་​ལྡན་​པ་​ཞེས་​གྲགས་​ཤིང་​། དེ་​ཡང་​སྐྱིད་​ཤོད་​ནི་​ཡུལ་​དང་​། འདིའི་​སྐབས་​ཀྱི་​དགའ་​ལྡན་​ནི་​རུས་​མིང་​ཡིན། དུས་​རབས་​བཅུ་​དྲུག་​པའི་​ནང་​བོད་​ཡུལ་​དབུས་​ཀྱི་​ལྟེ་​བ་​ལྷ་​ས་​སྐྱིད་​ཤོད་​ཀྱི་​ཡུལ་​གྲུ་​ཀུན་​སྐྱིད་​ཤོད་​སྡེ་​པ་​ཆོས་​རྗེའི་​ཡབ་​མེས་​ཀྱི་​དབང་​འོག་​ཏུ་​ཡོད་​སྣང་​། བོད་​དུ་​དུས་​རབས་​བཅུ་​དྲུག་​པའི་​ནང་​སྲིད་​དོན་​གྱི་​ལོ་​རྒྱུས་​ཅི་​བྱུང་​བཤད་​པ་​ལ་​སྐྱིད་​ཤོད་​སྡེ་​པའི་​སྐོར་​འདི་​བཤད་​དགོས་​པ་​ཤིན་​ཏུ་​གནད་​ཆེ་​མོད་​ཀྱང་​ད་​བར་​སུས་​ཀྱང་​གསལ་​བཤད་​བྱས་​མི་​སྣང་​། སྡེ་​པ་​བཀྲ་​ཤིས་​རབ་​བརྟན་(རྒྱལ་​དབང་​གསུམ་​པ་​དང་​མཆོད་​ཡོན་​ཡིན་)གྱིས་​བརྩམས་​པའི་​སྡེ་​པ་​སྐྱིད་​ཤོད་​པའི་​གདུང་​རབས་​ཡོད་​པར་​སྣང་​ཡང་​དཔེ་​རྒྱུན་​ཤིན་​ཏུ་​དཀོན་​ལ། དེ་​ལས་​གཞན་​ལོ་​རྒྱུས་​ཀྱི་​ཡི་​གེ་​ཡོད་​པར་​མཐོང་​ཐོས་​མ་​བྱུང་​། འོན་​ཀྱང་​རྒྱལ་​དབང་​ལྔ་​པའི་​དེབ་​ཐེར་(p.114)ལས་​དགའ་​ལྡན་​པ་​དམག་​དཔོན་​བསོད་​ནམས་​རྒྱལ་​པོའི་​གདུང་​རྒྱུད་​ཟུར་​ཙམ་​གསུངས་​འདུག་​པ་​དེ་​སྡེ་​པ་​སྐྱིད་​ཤོད་​པའི་​གདུང་​རྒྱུད་​དང་​གཅིག་​པར་​ངེས་​པས་​འདིར་​དེའི་​ལོ་​རྒྱུས་​བཤད་​པ་​ལ་​ཕན་​ཐོགས་​ཆེན་​པོ་​བྱུང་​། བོད་​ཀྱི་​སྲིད་​དོན་​གྱི་​ལོ་​རྒྱུས་​སྨྲ་​བ་​མཐའ་​དག་​གིས་​སྡེ་​པ་ [page 2] སྐྱིད་​ཤོད་​པའི་​སྐོར་​ཅི་​ཡང་​མ་​བཤད་​པར་​གསང་​བ་​ལྟ་​བུར་​བྱས་​འདུག་​མོད། སྡེ་​པ་​སྐྱིད་​ཤོད་​པ་​དང་​སྡེ་​པ་​དགའ་​ལྡན་​པ་​གཉིས་​གཅིག་​པ་​ཡིན་​པར་​གོ་​ཐུབ་​ན་​ལོ་​རྒྱུས་​ཀྱི་​ཡི་​གེ་​གཞན་​མ་​རྙེད་​ཀྱང་​དེ་​ཙམ་​དཀའ་​བ་​མ་​ཡིན། དྲན་​དབང་​ཞྭ་​སྒབ་​པའི་​བོད་​ཀྱི་​རྒྱལ་​རབས་​སྲིད་​དོན་​གྱི་​དེབ་​ཐེར་​དང་​། པེ་​ཅིང་​བོད་​རིགས་​སློབ་​དགེ་​དུང་​དཀར་​བློ་​བཟང་​འཕྲིན་​ལས་​ཀྱིས་​བྲིས་​པའི་​བོད་​ཀྱི་​ཆོས་​སྲིད་​ཟུང་​འབྲེལ་​སྐོར་​བཤད་​པ་​ཞེས་​པའི་​དེབ་​དག་​ལས་​ཀྱང་​སྡེ་​པ་​སྐྱིད་​ཤོད་​པའམ་​སྡེ་​པ་​དགའ་​ལྡན་​པའི་​སྐོར་​ལ་​རྣམ་​དཔྱོད་​ཀྱི་​གོམ་​འགྲོས་​བསྐྱོད་​མི་​འདུག རིན་​སྤུངས་​པ་​དང་​། གཙང་​རྒྱལ་​སོགས་​ཀྱི་​ལོ་​རྒྱུས་​ཀུན་​ལ་​རླུང་​ལྟར་​གྲགས་​ནའང་​། དེ་​དག་​ནི་​དུས་​རབས་​དེའི་​སྐབས་​ཀྱི་​སྲིད་​དོན་​གྱི་​ལོ་​རྒྱུས་​ཕྱོགས་​རིས་​པ་​དང་​ཆ་​མ་​ཚང་​བ་​ཞིག་​རེད། དེ་​ཙམ་​དུ་​མ་​ཟད་​སྡེ་​པ་​སྐྱིད་​ཤོད་​པའི་​སྐོར་​ཞིབ་​གསལ་​མ་​ངེས་​པའི་​དབང་​གིས་​རིན་​སྤུངས་​པ་​དང་​། གཙང་​རྒྱལ་​རིམ་​བྱོན་​གྱིས་​བོད་​ལ་​དབང་​བསྒྱུར་​བའི་​ལོ་​ཁམས་​དང་​དུས་​ཡུན་​སོགས་​ལ་​འོལ་​ཚོད་​ཀྱི་​གཏམ་​སྨྲ་​བ་​ཡང་​མང་​ཙམ་​སྣང་​། དེ་​ཡང་​བོད་​རྒྱལ་​ཁབ་​ཀྱི་​རྒྱལ་​ས་​ལྷ་​ལྡན་​སྐྱིད་​ཤོད་​སྟོད་​སྨད་​ཀྱི་​ཡུལ་​གྲུ་​འདི་​ནི། བོད་​སིལ་​བུར་​གནས་​པའི་​དུས་​སྐབས་​སུ་​སུས་​བདག་​བཟུང་​བྱས་​པའི་​ལོ་​རྒྱུས་​མཐོང་​ལ། ཞང་​འགྲོ་​བའི་​མགོན་​པོ་​བརྩོན་​འགྲུས་​གྲགས་​པའི་(1123-1193)ཉེ་​གནས་​དཔོན་​ཆེན་​དར་​མ་​རིན་​ཆེན་​གྱིས་​ཡུལ་​འདིར་​དབང་​བསྒྱུར་​བ་​ནས་​ཚལ་​པ་​ཁྲི་​དཔོན་​རིམ་​བྱོན་​གྱི་​འོག་​ཏུ་​གནས། ཚལ་​པ་​ཁྲི་​དཔོན་​ཀུན་​དགའ་​རྡོ་​རྗེའི་(སི་​ཏུ་​ཀུན་​དགའ་​རྡོ་​རྗེ་=སི་​ཏུ་​ཐམས་​ཅད་​མཁྱེན་​པ་1309-1364)སྐབས་​རབ་​བྱུང་​དྲུག་​པའི་​ཆུ་​འབྲུག་​ལོར་(1352)ཕག་​གྲུ་​བྱང་​ཆུབ་​རྒྱལ་​མཚན་(1302-1364)གྱིས་​ཚལ་​པ་​ཁྲི་​དཔོན་​གྱི་​སྲིད་​དབང་​མེད་​པ་​བཟོས་​ནས་​ཡུལ་​འདིར་​སྣེའུ་​རྫོང་​གསར་​དུ་​བརྩིགས་​ཏེ། འདིའི་​རྫོང་​དཔོན་​ལ་​གོང་​མ་​སི་​ཏུའི་​བློན་​ཆེན་​རིན་​ཆེན་​བཟང་​པོའི་​སྲས་​ནམ་​མཁའ་​བཟང་​པོ་​བསྐོས། དེ་​ནས་​བཟུང་​སྟེ་​གདུང་​རྒྱུད་​ལ་​སྡེ་​པ་​སྣེལ་​པ་​ཞེས་​གྲགས་​ཤིང་​། ལྷ་​ས་​སྐྱིད་​ཤོད་​སྟོད་​སྨད་​ཀྱི་​ཡུལ་​གྲུ་​ཀུན་​སྡེ་​པ་​སྣེལ་​པའི་​འོག་​ཏུ་​གནས་​པ་​ཡིན། རབ་​བྱུང་​བརྒྱད་​པའི་​ས་​རྟ་​ལོར་(1498)རིན་​སྤུངས་​པས་​སྡེ་​པ་​སྣེལ་​པའི་​སྲིད་​དབང་​འཕྲོག་​ནས་​རབ་​བྱུང་​དགུ་​པའི་​མེ་​གླང་​ལོའི་​བར་(1517)དབང་​བསྒྱུར། དེའི་​ཕྱི་​ལོ་​ས་​སྟག་​ལོ་(1518)ནས་​དགའ་​ལྡན་​པ་​བསོད་​ནམས་​རྒྱལ་​པོ་​ལ་​སྐྱིད་​ཤོད་​སྟོད་​སྨད་​ཀྱི་​ཡུལ་​གྲུ་​འདི་​སྣེ་​གདོང་​གོང་​མ་​ངག་​དབང་​བཀྲ་​ཤིས་​གྲགས་​པས་​དབང་​དུ་​བཅུག་​པའི་​ལུང་​ལས་​སྩལ་​བ་​ནས་​བཟུང་​སྡེ་​པ་​དགའ་​ལྡན་​པའམ་​སྐྱིད་​ཤོད་​སྡེ་​པའི་​འོག་​ཏུ་​གནས། རབ་​བྱུང་​དགུ་​པའི་​ས་​སྟག་​ལོ་​ནས་​རབ་​བྱུང་​བཅུ་​པའི་​ཆུ་​བྱིའི་​བར་(1518-1612)སྡེ་​པ་​དགའ་​ལྡན་​པའམ་​སྐྱིད་​ཤོད་​སྡེ་​པའི་​གདུང་​རྒྱུད་​རིམ་​བྱོན་​གྱིས་​དབང་​བསྒྱུར། ཆུ་​བྱི་​ལོ་​དེ་​ནས་​བཟུང་​གཙང་​རྒྱལ་​ཕུན་ [page 3] ཚོགས་​རྣམ་​རྒྱལ་​གྱིས་​དཔུང་​དམག་​དབུས་​སུ་​ཡང་​ཡང་​བཏང་​ནས་​མེ་​སྦྲུལ་​ལོ་(1617)ལ་​གཙང་​དམག་​གིས་​སེ་​འབྲས་​གཉིས་​བཅོམ་​པ་​དང་​། སྡེ་​པ་​སྐྱིད་​ཤོད་​པའི་(སྡེ་​པ་​ཆོས་​རྗེའི་​སྐུ་​མཆེད་​སྡེ་​པ་​བསོད་​ནམས་​རྒྱལ་​མཚན་=སྡེ་​པ་​ཨ་​དཔལ་)མཚོ་​སྔོན་​ཁུལ་​དུ་​བྲོས་​འདུག འདིའི་​སྐབས་​ྋགོང་​ས་​ལྔ་​པའི་​ཕྱག་​མཛོད་​སྡེ་​སྲིད་​བསོད་​ནམས་​ཆོས་​འཕེལ་​ཡང་​བྲོས་​ཕེབས་​པ་​རེད། སྡེ་​པ་​དེས་​སོག་​པོའི་​དམག་​ཁྲིད་​ནས་​ལྕགས་​བྱ་​ལོར་(1621)ལྷ་​སར་​གཙང་​དམག་​དང་​འཐབ་​པས་​གཙང་​དམག་​ལ་​ཕམ་​ཉེས་​ཆེན་​པོ་​བྱུང་​ཞིང་​། དེའི་​སྐབས་​པཎ་​ཆེན་​བློ་​བཟང་​ཆོས་​རྒྱན་​དང་​། ཁྲི་​དཀོན་​མཆོག་​ཆོས་​འཕེལ་(=གླིང་​སྨད་​ཞབས་​དྲུང་)། སྟག་​ལུང་​ཞབས་​དྲུང་​ངག་​དབང་​རྣམ་​རྒྱལ་​བཅས་​ནས་​ཆིངས་​འགྲིགས་​མཛད་​ནས་​ལྷ་​ས་​འབྲས་​སྤུངས་​དགའ་​ལྡན་​ཕོ་​བྲང་​ལ་​དབང་​རྒྱུ་​དང་​། སྡེ་​པ་​སྐྱིད་​ཤོད་​པ་​ལ་​འཕན་​པོ་​མཁར་​རྩེ་​རྫོང་​སྤྲོད་​རྒྱུ་​བྱས་​འདུག དུས་​དེ་​ནས་​བཟུང་​ལྷ་​ས་​འབྲས་​སྤུངས་​དགའ་​ལྡན་​ཕོ་​བྲང་​ལ་​དབང་​བར་​ངེས། ལྷ་​སའི་​ཕྱོགས་​འདི་​སྔོན་​སྡེ་​པ་​སྐྱིད་​ཤོད་​པའི་​དབང་​འོག་​ཏུ་​གནས་​པས་​ཁོང་​ལ་​སྤྲོད་​འོས་​ཀྱང་​མ་​སྤྲད་​པར་​དགའ་​ལྡན་​ཕོ་​བྲང་​ལ་​སྤྲད་​པ་​དེས་​སྡེ་​པ་​སྐྱིད་​ཤོད་​པ་​དང་​དགའ་​ལྡན་​ཕོ་​བྲང་​པ་​གཉིས་​མཆོད་​ཡོན་​སྦྱིན་​བདག་​ཡིན་​ཀྱང་​ནང་​མི་​མཐུན་​པ་​ཞིག་​བྱུང་​བར་​སྙམ་​ལ། ྋགོང་​ས་​ལྔ་​པའི་​རང་​རྣམ་​སོགས་​ཀྱི་​གསུང་​ཟིན་​ལ་​ཡང་​སྡེ་​པ་​ཆོས་​རྗེ་​དང་​ཆོས་​རྗེའི་​སྐུ་​མཆེད་​བསོད་​ནམས་​རྒྱལ་​མཚན་(=སྡེ་​པ་​ཨ་​དཔལ་)གཉིས་​ལ་​ཐུགས་​མི་​མཉེས་​པ་​ལྟ་​བུའི་​ཟུར་​ཟ་​མང་​དུ་​སྣང་​བ་​དེ་​དག་​ཀྱང་​རྒྱུ་​མཚན་​དེ་​འདྲ་​ཞིག་​གམ་​སྙམ།

མདོར་​ན་​འདིར་​འཆད་​བྱའི་​སྐྱིད་​ཤོད་​སྡེ་​པའམ་​སྡེ་​པ་​སྐྱིད་​ཤོད་​པ་​ལ་​སྡེ་​པ་​དགའ་​ལྡན་​པ་​ཞེས་​ཀྱང་​གྲགས་​པ་​དང་​། མན་​ཇུ་​དམག་​གིས་​ལྕགས་​བྱི་​ལོར་(1720)སྡེ་​པ་​སྟག་​རྩེ་​པ་​ལྷ་​རྒྱལ་​རབ་​བརྟན་​བཀྲོངས་​པར་​བཤད་​པའི་​སྡེ་​པ་​སྟག་​རྩེ་​པ་​ཡང་​སྡེ་​པ་​དགའ་​ལྡན་​པའམ་​སྐྱིད་​ཤོད་​སྡེ་​པའི་​གདུང་​རྒྱུད་​ཡིན། འདིའི་​ཡབ་​སྡེ་​པ་​རྡོ་​རྗེ་​རྒྱལ་​ནི། ྋགོང་​ས་​ལྔ་​པའི་​གསུང་​དུ་​མར་​ས་​སྐྱོང་​རྡོ་​རྗེ་​རྣམ་​རྒྱལ་​ཞེས་​འབྱུང་​བ་​དེ་​ཡིན་​ལ། དཔལ་​བསམ་​ཡས་​ཀྱི་​གཙུག་​ལག་​ཁང་​རྣམས་​ལ་​ཉམས་​གསོ་​དང་​། མཆོད་​རྒྱུན་​གསར་​འཇགས་​མཛད་​པའི་​དཀར་​ཆག་​ྋགོང་​ས་​ལྔ་​པས་​མཛད་​པ་​གསུང་​པོད་​ཙ་​པའི་​ནང་​དུ་​བཞུགས། དེའི་​ཡབ་​སྡེ་​པ་​ཨ་​དཔལ་​བསོད་​ནམས་​རྒྱལ་​མཚན། དེའི་​ཡབ་​སྡེ་​པ་​གཡུལ་​རྒྱལ་​སོགས་​ཀྱི་​སྐོར་​དུས་​སྐབས་​དེ་​དང་​དེའི་​སྲིད་​དོན་​གྱི་​ལོ་​རྒྱུས་​ཀྱི་​རྩ་​བ་​ལྟ་​བུ་​ཡིན་​ནའང་​ལོ་​རྒྱུས་​ཞིབ་​མོར་​བཤད་​པའི་​དཔེ་​དཀོན་​པས། ད་​ལྟ་​ཕལ་​ཆེ་​བ་​རྣམས་​ལ་​གཞལ་​བྱའི་​གནས་​གསུམ་​པ་​ལྟ་​བུར་​གྱུར། དེའི་​ཕྱིར་​མཐོ་​རིམ་​སློབ་​དགེ་Ariane MacDonald དང་ Anne-Marie Blondeauརྣམ་​པ་​གཉིས་​ནས་​སྐྱིད་​ཤོད་​སྡེ་​པ་​ཆོས་​རྗེ་​བསྟན་​འཛིན་​བློ་​བཟང་​རྒྱ་​མཚོ་​དང་​། ཁོང་​གི་​ཡབ་​མེས་​ཀྱི་​སྐོར་​གྱི་​ལོ་​རྒྱུས་​ཤིག་​འབྲི་​ཐུབ་​ན་​ཤིན་​ཏུ་​ཕན་​གལ་​ཆེ་​ཚུལ་​བཀའ་ [page 4] གནང་​བ་​བཞིན་​བྲིས་​ཁུལ་​བྱས་​པ་​ཡིན། འོན་​ཀྱང་​ད་​དུང་​འདིའི་​སྐོར་​ལ་​ཉེ་​བར་​མཁོ་​བའི་​དཔེ་​ཆེར་​མ་​འཛོམས་​པས་​ཞིབ་​ཅིང་​མཐའ་​ཆོད་​པ་​བྱུང་​མ་​སོང་​པས། རྗེས་​སུ་​འདི་​ལ་​སླར་​ཡང་​ཞིབ་​དཔྱོད་​ཀྱིས་​ཁ་​སྣོན་​བྱེད་​རྩིས་​ཡོད། ༧ལོ་​རྒྱུས་​འདིའི་​ཁུངས་​གང་​ལ་​བརྟེན་​པ་​ནི། གཞུང་​དོན་​སོ་​སོའི་​ཐད་​ཀར་​ལུང་​ཁུངས་​དངོས་​སུ་​གསལ་​བར་​བཀོད་​ཡོད་​པ་​དེས་​འཐུས་​པས། འདིར་​ལུང་​ཁུངས་​ལོགས་​སུ་​གསལ་​བཤད་​བྱས་​མེད།

རེའུ་​མིག་​འདི་​ནི་​རྒྱལ་​དབང་​ལྔ་​པའི་​དེབ་​ཐེར་​ལྟར་​བཀོད་​པ་​ཡིན་​ལ། སྐྱིད་​ཤོད་​སྡེ་​པ་​ཆོས་​རྗེ་​རང་​གི་​རྣམ་​ཐར་​ལས་​གཡུལ་​རྒྱལ་​ནོར་​བུ་​ལ་​སྲས་​བསོད་​ནམས་​རྒྱལ་​མཚན། ཡིད་​བཞིན་​ནོར་​བུ། སྲས་​པོ་​རབ་​བརྟན། ཆོས་​རྗེ་​རང་​ཉིད་​བཅས་​སྲས་​བཞི་​ཡོད་​པར་​གསུངས། སྡེ་​པ་​སྟག་​རྩེ་​པ་​ལྷ་​རྒྱལ་​རབ་​བརྟན་​ནི་​རྡོ་​རྗེ་​རྣམ་​རྒྱལ་​གྱི་​སྲས་​ཡིན་​པར་​མི་​དབང་​བཤད་​སྒྲ་​པས་​མཛད་​པའི་​བསམ་​ཡས་​དཀར་​ཆག་​ལས་​གོ་​ཐུབ།

---

Cite this article as: Yönten Gyatso. “Skyid shod sde pa'i skor” [On Skyid shod sde pa (1593-1638)]. Edited by Buchung. JIATS, no. 2 (August 2006): 1-48. www.thdl.org?id=T2717.

---

སྐྱིད་​ཤོད་​སྡེ་​པ་​ཆོས་​རྗེའི་​ཡབ་​མེས།

དེ་​ཡང་​སྐྱིད་​ཤོད་​སྡེ་​པ་​ཆོས་​རྗེའི་​ཡབ་​སྡེ་​པ་​གཡུལ་​རྒྱལ་​ནོར་​བུ་​དང་​། འདིའི་​ཡབ་​སྡེ་​པ་​བཀྲ་​ཤིས་​རབ་​བརྟན་​ཞེས་​སྐད་​གྲགས་​ཤིན་​ཏུ་​ཆེ་​ཞིང་​། འབྲས་​སྤུངས་​དགའ་​ལྡན་​ཕོ་​བྲང་​གསར་​བཞེངས་​ཀྱི་​སྦྱིན་​བདག་​དང་​ཁུར་​བཞེས་​གཙོ་​བོར་​མཛད་​མཁན་​དེ་​ཡིན་​ལ། རྒྱལ་​དབང་​གསུམ་​པའི་​མཆོད་​ཡོན་​སྦྱིན་​བདག་​གི་​གཙོ་​བོ་​ཞིག་​ཀྱང་​ཡིན། དེའི་​ཡབ་​སྡེ་​པ་​བསོད་​ནམས་(དམག་​དཔོན་​བསོད་​ནམས་​རྒྱལ་​པོ)དེའི་​ཡབ་​ནང་​སོ་​ནམ་​མཁའ་​རྒྱལ་​པོ། དེའི་​ཡབ་​དབང་​དར། དབང་​དར་​གྱི་​ཡབ་​མི་​ཆུང་​དོན་​རྒྱལ། འདིའི་​ཡབ་​སུ་​ཡིན་​ངེས་​དཀའ། མི་​ཆུང་​དོན་​རྒྱལ་​འདི་​སྣེ་​གདོང་​གོང་​མ་​གྲགས་​པ་​བྱང་​ཆུབ་(1356-1386)དང་​། གོང་​མ་​འདིས་​ལུང་​གིས་​སྣེའུ་​རྫོང་​དཔོན་​དུ་​བསྐོས་​པ་​སྣེལ་​པ་​སྡེ་​པ་​ནམ་​མཁའ་​བཟང་​པོ་​ཞེས་​གྲགས་​སྙན་​ཅན་​དེ་​དག་​དང་​དུས་​མཉམ་​པར་​དཔོག་​ནུས། མི་​ཆུང་​དོན་​རྒྱལ་​གྱིས་​ཐོག་​མར་​སྡེ་​པ་​སྣེལ་​པའི་​ཕྱག་​གཡོག་​ཞུས། དེ་​ནས་​སྡེ་​པ་​སྣེལ་​པས་​ཉང་​བྲན་​དགའ་​ལྡན་​བྱ་​བའི་​ཡུལ་​གྲོང་​གི་​མི་​དཔོན་​དུ་​བསྐོས་​པ་​ནས་​བཟུང་​མི་​རྒྱུད་​ལ་​དགའ་​ལྡན་​པ་​ཞེས་​མིང་​ཐོགས་​ལ། རྗེས་​སུ་​རྒྱུད་​པ་​འདིས་​སྐྱིད་​ཤོད་​སྟོད་​སྨད་​ཀུན་​ལ་​དབང་​བསྒྱུར་​བ་​ནས་​སྐྱིད་​ཤོད་​སྡེ་​པ་​དང་​སྡེ་​པ་​སྐྱིད་​ཤོད་​པ་​ཞེས་​གྲགས། མི་​ཆུང་​དོན་​རྒྱལ་​ལ་​སྲས་​གསུམ་​ཡོད་​ཅིང་​། དེ་​ཡང་​རྒྱལ་​དབང་​ལྔ་​པའི་​དེབ་​ཐེར་​ལས། (ཤོག་​༡༡༤) དེ་​ལ་​སྲས་​བསོད་​ནམས་​རྒྱལ་​པོ། དབང་​དར། རྣམ་​སྲས་​གསུམ་​གྱི་​ཆེ་​བ་​སྣེལ་​པ་​དཔལ་​འབྱོར་​རྒྱལ་​པོའི་​ཐུགས་​ལ་​བཏགས་​པས། དབྱི་​ནག་ [page 5] བསོད་​རྒྱལ་​དུ་​གྲགས་​ཤིང་​། བྱང་​ཕྱི་​ཆོས་​ལུང་​དང་​ཡང་​དགོན་​ནང་​སོར་​གཏོགས་​པ་​ཕུད་​རྗེས། ཀླན་​ཀ་​གཉིས་​ཀས་​གཙོས། ལོ་​སྤྲེལ་​སྣ་​གདོང་​ཕྱིན་​གྱི་​འཇའ་​ས་​གནང་​། འབྲིང་​པ་​སྣམ་​བོན་​གྲོང་​གི་​བདག་​པོ་​མཛད། ཆུང་​བ་​འབྲོང་​རི་​སྔོན་​རྫོང་​དུ་​ཡོད་​ཐོག། རིན་​སྤུངས་​པའི་​དཔུང་​གིས་​བསྐོར་​བའི་​རྒྱོགས་​ནད་​ལ་​བརྟེན་​རྫོང་​གཏད་​ནས། ཚལ་​དུ་​མཁར་​ལས་​མཛད་​ནས་​བཞུགས། ཞེས་​གསུངས། སྣེལ་​པ་​དཔལ་​འབྱོར་​རྒྱལ་​པོ་​ནི། སྣེ་​གདོང་​གོང་​མ་​གྲགས་​པ་​འབྱུང་​གནས་(1414-1445)སྐུ་​མཆེད་​ཀྱིས་​སྣེའུའི་​རྫོང་​དཔོན་​དུ་​བསྐོས་​ཤིང་​། མངའ་​ཐང་​ཤིན་​ཏུ་​མཐོ། འདིའི་​ལྕམ་​ཆོས་​ཀྱི་​དཔལ་​འཛོམས་​ནས་​གསེར་​གྱི་​བཀའ་​འགྱུར་​བཞེངས་​པ་​དང་​། རྗེ་​ཙོང་​ཁ་​པའི་(1357-1419)གསུང་​རབ་​མང་​པོ་​སྤར་(དཔར་=པར་)དུ་​བརྐོས་​པར་​པཎ་​ཆེན་​བསོད་​ནམས་​གྲགས་​པའི་​དེབ་​ཐེར་​ལས་​གསུངས་(ཤོག་​༨༠)། དབང་​དར་​གྱི་​སྲས་​ནང་​སོ་​ནམ་​མཁའ་​རྒྱལ་​པོ་​ཞེས་​གྲགས་​ཆེན་​ཞིག་​བྱུང་​སྣང་​ཡང་​འདིའི་​ལོ་​རྒྱུས་​ཞིབ་​ཆ་​མ་​རྙེད། འདི་​ལ་​སྲས་​ཆོ་​བརྟན་​རྒྱལ་​པོ་​དང་​། བསོད་​ནམས་​གཉིས་​ལས་​སྔ་​མ་​རབ་​ཏུ་​བྱུང་​། བསོད་​ནམས་​ནི་​རྒྱལ་​དབང་​ལྔ་​པའི་​དེབ་​ཐེར་​ལས་​ར་​ནུ་​ལྷ་​བསྲུང་​དང་​། དགའ་​ལྡན་​པ་​དམག་​དཔོན་​བསོད་​ནམས་​རྒྱལ་​པོ་​ཞེས་​འབྱུང་​བ་​དེ་​དག་​དང་​མིང་​གི་​རྣམ་​གྲངས་​ཙམ་​ལས་​དོན་​ལ་​གཅིག་​ཏུ་​གོ་​དགོས་​པར་​མངོན། སྲས་​འདི་​ཉིད་​སྡེ་​པ་​སྣེལ་​པ་​བསོད་​ནམས་​ལྷུན་​པོ་​དང་​ནང་​མ་​མཐུན་​པ་​དང་​། རིན་​སྤུངས་​དོན་​ཡོད་​རྡོ་​རྗེས་​རབ་​བྱུང་​བརྒྱད་​པའི་​ལྕགས་​བྱི་(1480)། ས་​རྟ་(1498)ལ་​དམག་​དབུས་​སུ་​དྲངས་​ནས་​ས་​རྟ་​ལོ་​འདིར་​རིན་​སྤུངས་​པས་​སྡེ་​པ་​སྣེལ་​པའི་​མངའ་​འབངས་​རྫོང་​གཞིས་​དང་​བཅས་​པ་​བཙན་​འཕྲོག་​བྱས་​པ་​ལོ་​རྒྱུས་​ཡོངས་​གྲགས་​ལྟར་​ལ། དེའི་​སྐབས་​ནང་​སོ་​ནམ་​མཁའ་​རྒྱལ་​པོའི་​སྲས་​བསོད་​ནམས་​འདིས་​རིན་​སྤུངས་​པའི་​ཕྱོགས་​བྱས་​པ་​ལ་​བརྟེན་​ནས་​རིན་​སྤུངས་​པར་​སྣེའུ་​རྫོང་​དང་​། པོ་​ཏ་​ལ་​སོགས་​པ་​ཐམས་​ཅད་​ལས་​སླ་​པོའི་​སྒོ་​ནས་​ཐོབ། དེའི་​བདག་​རྐྱེན་​ལྟ་​བུར་​རིན་​སྤུངས་​པས་​འདི་​ལ་​སྔོན་​གྱི་​གནས་​གཞིས་​སྟེང་​སྨྱེ་​མདའ་​ཆུ་​སོ་​ཁ་​ཡན་​དབང་​དུ་​བཅུག་​ཚུལ་​མངོན། དེ་​ནས་​སླར་​ཡང་​རབ་​བྱུང་​དགུ་​པའི་​མེ་​བྱི་(1516)། མེ་​གླང་(1517)ལ་​རིམ་​པར་​དབུས་​གཙང་​སྡེ་​གཟར་​ཆེན་​པོ་​ལངས་​སྐབས་​སྣེ་​གདོང་​གོང་​མའི་​ཕྱག་​རོགས་​མཛད་​ནས་​རིན་​སྤུངས་​པའི་​དཔུང་​དང་​འཐབ་​ནས་​སྣེ་​གདོང་​གོང་​མའི་​ཕྱོགས་​རྒྱལ་​བ་​རེད། དེའི་​བདག་​རྐྱེན་​དུ་​སྣེ་​གདོང་​གོང་​མས་​ལྷ་​སའི་​གཙུག་​ལག་​ཁང་​གིས་​གཙོས་​སྐྱིད་​ཤོད་​ལུང་​པའི་​ཁྲིམས་​བདག་​ཏུ་​བསྐོས་​ཚུལ་​མངོན། འདི་​ནས་​བཟུང་​སྟེ་​ཁོང་​གི་​སྲས་​རྒྱུད་​ལ་​སྐྱིད་​ཤོད་​ཀྱི་​ས་​ཆ་​དབང་​ཞིང་​། སྐྱིད་​ཤོད་​སྡེ་​པ་​དང་​། སྡེ་​པ་​སྐྱིད་​ཤོད་​པ་​ཞེས་​པའི་​མིང་​ཡང་​དེ་​དུས་​ནས་​བྱུང་​བར་​ངེས། རབ་​བྱུང་​དགུ་​པའི་​མེ་​གླང་(1517)ངམ་​ས་​སྟག་(1518)ནས་​རབ་​བྱུང་​བཅུ་​པའི་​ཆུ་​བྱིའི་(1612)བར་​མི་​ལོ་​དགུ་​བཅུ་​གོ་​བཞིའམ་​གོ་ [page 6] ལྔའི་​རིང་​ལ་​དགའ་​ལྡན་​པ་​བསོད་​ནམས་​རྒྱལ་​པོ། འདིའི་​སྲས་​ནང་​སོ་​དོན་​གྲུབ་​རྒྱལ་​པོ་​དང་​། སྡེ་​པ་​བཀྲ་​ཤིས་​རབ་​བརྟན་​གཉིས། བཀྲ་​ཤིས་​རབ་​བརྟན་​གྱི་​སྲས་​གཡུལ་​རྒྱལ་​ནོར་​བུ་​བཅས་​མི་​ཐོག་​གསུམ་​གྱིས་​ལྷ་​ལྡན་​སྐྱིད་​ཤོད་​ཀྱི་​ཡུལ་​འབངས་​དང་​བཅས་​པར་​དབང་​བསྒྱུར་​བར་​མངོན་​ལ། འདི་​དག་​གི་​ཤེས་​བྱེད་​ནི་​འོག་​ནས་​ལུང་​ཁུངས་​མང་​དུ་​བསྙད་​པ་​ལྟར་​ཤེས་​དགོས་​ཏེ། དེ་​ཡང་​རྒྱལ་​དབང་​ལྔ་​པའི་​དེབ་​ཐེར་(ཤོག་​༡༡༤)ལས། ནམ་​མཁའ་​རྒྱལ་​པོའི་​སྲས་​ཚེ་​བརྟན་​རྒྱལ་​པོ་​དང་​། བསོད་​ནམས་​གཉིས་​ལས། ཆེ་​བ་​རབ་​བརྟན། ཆུང་​བ་​སྣེལ་​པ་​སྐུ་​མཆེད་​ཀྱི་​དགོངས་​པར་​མི་​བདེ་​བ་​མང་​དུ་​བྱུང་​བར་​བརྟེན། རིན་​སྤུངས་​དོན་​ཡོད་​རྡོ་​རྗེས་​དཔུང་​སྐྱིད་​ཤོད་​དུ་​བཅུག་​སྐབས། རིན་​སྤུངས་​པར་​བློ་​གཏད་​པའི་​དམག་​གི་​སྣེ་​བསུ་​མཛད་​པས་​སྣེའུ་​དང་​པོ་​ཏ་​ལ་​སོགས་​རིན་​སྤུངས་​པའི་​ཕྱག་​ཏུ་​འབྱོར་​བའི་​ལག་​རྟགས་​སུ་​རྙིང་​ཁུང་​གི་​སྟེང་​སྨྱེ་​མདའ་​ཆུ་​སོ་​ཁ་​ཡན་​གྱི་​འཇའ་​ས་​གནང་​། དེ་​ནས་​མི་​རིང་​བར་​སྡེ་​སྲིད་​གོང་​མ་​ཆེན་​པོའི་​དཔུང་​གཞུང་​པོ་​རར་​ཕེབས་​སྐབས། ཡར་​རྒྱབ་​རིན་​ཆེན་​བཀྲ་​ཤིས་​ཀྱིས་​མཚམས་​སྦྱར་​ནས། དགའ་​ཤག་​གཉིས་​ཀྱིས་​གོང་​མའི་​ཞབས་​ཕྱིར་​འབྲངས། ཤག་​པ་​ལ་​སྐྱོར་​མོ་​ཀླུང་(ལུང་)དངསྐྱིད་​ཤོད་​གཡུས་​རུའི་​རུ་​དཔོན། དགའ་​ལྡན་​པར་​བདེ་​ཆེན་​དུ་​གཏོགས་​པའི་​ཆུ་​ལྷོ་​བྱང་​རྣམས་​དང་​། ཡར་​རྒྱབ་​པར་​སྣེའུའི་​རྫོང་​དཔོན་​གྱི་​ལས་​ཀ་​གནང་​། གོང་​མའི་​ཞབས་​ཏོག་​ཏུ་​འགྱུར་​བས་​བོད་​ཡུལ་​གྱི་​རྡོ་​རྗེ་​གདན་​འཕྲུལ་​སྣང་​གིས་​གཙོས་​སྐྱིད་​ཤོད་​ལུང་​པའི་​ཁྲིམས་​བདག་​ཏུ་​ལུང་​བུད། གཏན་​ཁྲ་​ཤེལ་​ཐམ་​གྱིས་​ཆོད། ཅེས་​གསུངས་​ལ། འདིའི་​སྐབས་​ཀྱི་​དགའ་​ལྡན་​པ་​བྱ་​བ་​ཡང་​དགའ་​ལྡན་​པ་​ནང་​སོ་​ནམ་​མཁའ་​རྒྱལ་​པོའི་​སྲས་​ཆེ་​ཆུང་​གཉིས་​ལས་​ཆུང་​བ་​བསོད་​ནམས་​ཡིན་​ནམ་​སྙམ་​ལ། པཎ་​ཆེན་​བསོད་​ནམས་​གྲགས་​པའི་​དེབ་​ཐེར་(ཤོག་​༧༤)ལས། ས་​སྟག་(1518)ལ་​ཆིངས་​གྲོལ་​བའི་​དབྱར་​དུས་​འཕྱོང་​རྒྱས་​པས་(རིན་​ཆེན་​རྒྱལ་​མཆོག)དབུས་​དམག་​ཕལ་​ཆེ་​བ་​ཁྲིད་​ནས་​མྱང་​སྟོད་​བརྒྱུད་​དེ་​ཚོང་​འདུས་​བར་​དུ་​བགྲོད། དགའ་​ལྡན་​པས་(བསོད་​ནམས་​རྒྱལ་​པོ)སྐྱི་​འཕན་(＝སྐྱིད་​ཤོད་​དང་​འཕན་​པོ་)གྱི་​དཔུང་​ཐམས་​ཅད་​ཁྲིད་​ནས་​གཞུ་​སྙེ་​བརྒྱུད་​དེ་​ཤངས་​ཀྱི་​བར་​དུ་​བགྲོད། ཅེས་​གསུངས་​པ་​ལྟར་​གྱི་​དགའ་​ལྡན་​པ་​བསོད་​ནམས་​རྒྱལ་​པོ་​ནི། དགའ་​ལྡན་​པ་​ནང་​སོ་​ནམ་​མཁའ་​རྒྱལ་​པོའི་​སྲས་​བསོད་​ནམས་​བྱ་​བ་​དེ་​ཡིན་​པར་​ངེས། འདི་​ལ་​ར་​ནུ་​ལྷ་​བསྲུང་​དང་​། དགའ་​ལྡན་​པ་​བསོད་​ནམས་​རྒྱལ་​པོའམ་​དམག་​དཔོན་​བསོད་​ནམས་​རྒྱལ་​པོ་​ཞེས་​ཀྱང་​ཟེར་​བར་​ངེས་​ཏེ། རྒྱལ་​དབང་​ལྔ་​པའི་​དེབ་​ཐེར་​ལས་(ཤོག་​གྲངས་​༡༡༥)ཀྱང་​། འདི་​ཉིད་(ནམ་​མཁའ་​རྒྱལ་​པོ་)ཀྱི་​སྲས་​ར་​ནུ་​ལྷ་​བསྲུང་​གིས་​གོང་​མ་​ཆེན་​མོ་​ཆུ་​ཤོལ་​དུ་​བཞུགས་​སྐབས། རིན་​སྤུངས་​པའི་​དམག་​གིས་​ཁང་​བཅར་​བར་​ར་​ནུ་​ལྷ་​བསྲུང་​གིས་​གཙོས་​པས་​ཁ་​སྦུབ་​ཆེ་​བ་ [page 7] གཏད་​པས། གོང་​ས་​ནས་​དམག་​དཔོན་​བསོད་​ནམས་​རྒྱལ་​པོའི་​མིང་​གནང་​། བྱེ་​རི་​སྟག་​རྩེའི་​མི་​རྒྱུད་​རྫོགས་​རྗེས་​དགའ་​ལྡན་​པ་​དང་​ཁྱོན་​སྒྲིལ་​བར་​སྲས་​ལྕམ་​སྲིང་​དྲུག་​འཁྲུངས་​པས་​གཉིས་​ཆུང་​ངུ་​ལ་​གྲོངས། ལྕམ་​ཚེ་​དབང་​རྒྱལ་​མོ་​འཕྱོང་​རྒྱས་​ཧོར་​བསོད་​པའི་​ཇོ་​མོ་​དང་​། ལྕམ་​དུང་​དཀར་​སྡེ་​སྲིད་​ཀྱི་​བདག་​མོར་​བཞེས། དེ་​འོག་​ནང་​སོ་​དོན་​གྲུབ་​རྒྱལ་​པོས་​གོང་​ས་​ནས་​རྫོང་​དཔོན་​གྱི་​ལས་​ཀ་​ཞུས། མི་​རིང་​བར་​སྡེ་​སྲིད་​ཞལ་​ངོ་​ནང་​དུ་​སེལ་​ཞུགས་​སྐབས་​དགའ་​ལྡན་​པའི་​དཔུང་​གིས་​སྐྱོར་​མོ་​ལུང་​རྫོང་​དམའ་​འབེབས་​སུ་​བཏང་​། སྟོད་​ལུང་​དང་​འཕན་​ཡུལ་​གྱི་​རྫོང་​མངའ་​ཞབས་​ཕལ་​ཆེར་​བླངས། གོང་​ས་​ནས་​ཆུ་​ཤོལ་​མཁན་​ཆེན་​པར་​བཀའ་​བཀྱོན་​གནང་​བའི་​དཔུང་​གི་​རྐང་​མཛད་​ནས་​ཆུ་​ཤོལ་​འབེབས་​པ་​དང་​། གོང་​དཀར་​ནས་​ཞབས་​དྲུང་​ངག་​དབང་​གྲགས་​པ་​རྩེའི་​ཁྲིར་​ཕེབས་​པའི་​ཞབས་​འདེགས་​མཛད། ཞེས་​གསུངས་​པ་​ལྟར་​ལ། དེབ་​ཐེར་​འདིར་​གོང་​མ་​ཆེན་​པོས་​དམག་​དཔོན་​བསོད་​ནམས་​རྒྱལ་​པོ་​ཞེས་​མཚན་​གནས་​སྩལ་​བར་​གསུངས་​པའི་​གོང་​མ་​ནི། སྣེ་​གདོང་​གོང་​མ་​ངག་​དབང་​བཀྲ་​ཤིས་​གྲགས་​པ་(1488-1564)ཡིན་​ལ། ལྕམ་​དུང་​དཀར་​སྡེ་​སྲིད་​ཀྱི་​བདག་​མོར་​བཞེས་​པར་​གསུངས་​པའི་​ལྕམ་​དུང་​དཀར་​ནི། དགའ་​ལྡན་​པ་​དམག་​དཔོན་​བསོད་​ནམས་​རྒྱལ་​པོའི་​སྲས་​མོ་​ཡིན་​པར་​སྣང་​ཞིང་​། སྡེ་​སྲིད་​ནི་​སྣེ་​གདོང་​གོང་​མ་​ངག་​དབང་​བཀྲ་​ཤིས་​གྲགས་​པའི་​སྲས་​འགྲོ་​བའི་​མགོན་​པོ་​ཡིན་​པར། པཎ་​ཆེན་​བསོད་​ནམས་​གྲགས་​པའི་​དེབ་​ཐེར་​ལས་​གོ་​ཐུབ་​པར་​འདུག དེ་​ཉིད་(ཤོག་​གྲངས་​༧༥)ལས། དཔོན་​ས་​འགྲོ་​བའི་​མགོན་​པོས་​གཞིས་​ཀ་​གོང་​དཀར་​བཟུང་​ནས་​དགའ་​ལྡན་​པའི་​བུ་​སྲིང་​མོ་​ཞིག་​ཁབ་​ཏུ་​བཞེས་​པ་​ལ་​གདུང་​རྒྱུད་​མཆེད་​གཉིས་​འཁྲུངས། ཞེས་​གསུངས་​པ་​ལྟར་​རོ།

གོང་​དུ་​བཤད་​པ་​ལྟར། སྔོན་​སྡེ་​པ་​སྣེལ་​པ་​རིམ་​བྱོན་​དགེ་​ལྡན་​པའི་​སྦྱིན་​བདག་​ཡིན་​ཀྱང་​། ས་​རྟ་​ལོར་(1498)རིན་​སྤུངས་​པའི་​དམག་​གིས་​བཅོམ་​པས་​དགེ་​ལྡན་​པའི་​ཕྱོགས་​ཉམས་​པ་​རེད། དུས་​སྐབས་​དེ་​ཙམ་​ན་​སྐྱིད་​ཤོད་​སྡེ་​པ་​ཆོས་​རྗེའི་​ཡབ་​མེས་​དགའ་​ལྡན་​པ་​ནམ་​མཁའ་​རྒྱལ་​པོ་​དང་​འདིའི་​སྲས་​དམག་​དཔོན་​བསོད་​ནམས་​རྒྱལ་​པོ་​ཡབ་​སྲས་​ཀྱི་​སྐབས་​དང་​། ཡབ་​སྲས་​འདི་​གཉིས་​ཀྱང་​དགེ་​ལྡན་​པའི་​སྦྱིན་​བདག་​ཡིན་​ཀྱང་​སྡེ་​པ་​སྣེལ་​པ་​དང་​མ་​མཐུན་​པ་​དང་​། དུས་​དེ་​ཙམ་​ན་​ལྷ་​སའི་​ཕྱོགས་​འདིར་​ཡང་​རིན་​སྤུངས་​པའི་​དབང་​ཤུགས་​ཤིན་​ཏུ་​ཆེ་​བས། ཡབ་​སྲས་​འདི་​གཉིས་​ཀྱིས་​དགེ་​ལྡན་​པའི་​ཕྱོགས་​ལ་​དེ་​ཙམ་​རོགས་​སྐྱོར་​ཞུས་​ཐུབ་​མི་​འདུག དེ་​ཡང་​རིན་​སྤུངས་​པས་​ལྕགས་​བྱི་(1480)། ལྕགས་​གླང་(1481)སོགས་​ལ་​དབུས་​ཕྱོགས་​སུ་​དམག་​ཡང་​ཡང་​དྲངས་​པའི་​གནད་​དོན་​ནི། པཎ་​ཆེན་​བསོད་​ནམས་​གྲགས་​པའི་​དེབ་​ཐེར་​སོགས་​ལ་​དཔག་​ན་​སྲིད་​དོན་​ཁོ་​ན་​ལས་​ཆོས་​ཕྱོགས་​གྲུབ་​མཐའི་ [page 8] ཀུན་​སློང་​གི་​སྒོ་​ནས་​མིན་​པར་​སེམས་​ལ། ས་​རྟའི་​ལོར་(1498)སླར་​ཡང་​རིན་​སྤུངས་​པས་​དབུས་​སུ་​དམག་​དྲངས་​པ་​དེ་​ནི། ཀརྨ་​ཀཾ་​ཚང་​གི་​རྣམ་​ཐར་​ལྟར་​ན་​ཀར་​དགེ་​གཉིས་​གྲུབ་​མཐའི་​ཀུན་​སློང་​ལ་​བརྟེན་​ནས་​དེ་​ལྟར་​བྱུང་​བ་​ཡིན་​འདུག དེ་​ཡང་​ཀརྨ་​ཀཾ་​ཚང་​གི་​རྣམ་​ཐར་(པོད་​དང་​པོའི་​ཤོག་​གྲངས་​༢༨༠p.559)ལས། སྤྱིར་​རྒྱལ་​བ་​བྱམས་​པས་​ལུང་​བསྟན་​ཏེ་​ཇོ་​བོ་​ཤཱཀྱ་​མུ་​ནེ་​འདི་​ནག་​གྲོང་​གི་​དབུས་​སུ་​བཞུགས་​པ་​འདིས་​བསྟན་​པ་​སྤྱི་​ཉམས། ཁྱད་​པར་​བོད་​དུ་​ཉམས་​ཤིང་​མཆོག་​སྤྲུལ་​ལ་​མི་​འོས་​པའི་​རྒྱན་​གྱི་​རྟེན་​འབྲེལ་​གྱི་​བོང་​འབན་​བཙུན་​གྱིས་​གང་​བ་​ཡིན། ཇོ་​བོའི་​སྐུ་​འཁོར་​དུ་​དགེ་​འདུན་​གཙང་​སེང་​བའི་​སྡེ་​ཞིག་​གྲུབ་​ན་​བསྟན་​པ་​སོས་​པར་​འགྱུར་​གསུངས་​བ་​ལན་​གསུམ་​དུ་​གསན་​པས་​དེ་​ལྟ་​བུ་​ཞིག་​ཐུགས་​ཀྱིས་​དགོངས་​ཀྱང་​གཞིས་​ཀ་​སྣེལ་​པ་​ཁོ་​རང་​ཆགས་​པ་​ནས་​བཟུང་​ན་​རིམ་​གསུམ་​གྱི་​སྦྱིན་​བདག་​ཡིན་​རུང་​གཞན་​དབང་​གིས་​བཀའ་​མ་​སྒྲུབ་​པས་​བར་​སྐོར་​གྱི་​ཕྱིར་​དགེ་​འདུན་​བཞུགས་​པ་​ནི་​མ་​གྲུབ། འོན་​ཀྱང་​བྱམས་​པའི་​བཀའ་​མ་​བཅག་​པ་​ཙམ་​མཛད་​པར་​དགོངས་​ནས་​ཀརྨ་​གྲྭ་​ཚང་​གི་​བཞུགས་​གནས་​སུ་​ཆོས་​སྡེ་​བཏབ་​པ་​ན་​སྐྱེས་​བུ་​གསུམ་​ལས་​གང་​རུང་​གི་​ལམ་​རྒྱུད་​ལ་​སྐྱེས་​ངེས་​ཀྱི་​དམ་​པ་​འགའ་​ཟུང་​ཡང་​སོ་​སོ་​ན་​ཡོད་​པར་​གདོན་​མི་​ཟ་​མོད་​ཀྱི་​དེ་​དག་​ལ་​ནི་​སུས་​ཀྱང་​ཉན་​པར་​མི་​སྤྱོད། སྙིགས་​དུས་​ཀྱི་​ཆོས་​བྱེད་​ཟེར་​བའི་​དགེ་​སྦྱོང་​དང་​བྲམ་​ཟེ་​ཟང་​ཟིང་​ཁོ་​ནར་​གདུ་​ཞིང་​ཁྱིམ་​ལ་​འཁྲེན་​པ་​འབའ་​ཞིག་​པ་​དེ་​དག་​གི་​ཡིད་​བདུད་​རིས་​ཀྱིས་​མངོན་​པར་​དཀྲུགས་​ཏེ་​རབ་​བྱུང་​གི་​རྟགས་​ཀྱི་​ཕྱི་​ཤུན་​གོ་​མཚོན་​ཅི་​སྙེད་​བསྡུས་​པས་​སྤྲས་​ཏེ་​གཡུལ་​གཤོམ་​པར་​རྩོམ་​པ་​ན། དད་​ལྡན་​དུ་​མས་​འདི་​ལྟར་​ལ་​ལན་​དང་​སྲུང་​བའི་​སྟ་​གོན་​བྱེད་​ན་​སྒར་​པ་​ཁོ་​ནར་​ཉིས་​སྟོང་​དུ་​ཉེ་​བ་​ཞིག་​འདུག་​པར་​ཕྱག་​མཛོད་​དུ་​འབུལ་​བའི་​གྲི་​ཁྲབ་​ཀྱི་​དོས་​བཤིག་​ན་​ཡང་​ཁེངས་​འདྲ་​བས་​བན་​དམག་​ཕྱེད་​དང་​ལྔ་​བརྒྱ་​ཙམ་​ཞིག་​ལན་​གྱིས་​གཞིལ་​སླ་​བས་​བཀའི་​གནང་​བ་​ཞུས་​ཀྱང་​། འོ་​སྐོལ་​སུ་​ལ་​ཡང་​གནོད་​པ་​མི་​བྱེད་​པ་​སངས་​རྒྱས་​ཀྱི་​རིང་​ལུགས་​པ་​ཡིན་​པའི་​ཕྱིར། མཚམས་​མེད་​ཀྱི་​ལས་​ཀྱིས་​རྒྱལ་​བསྟན་​ལ་​རྨ་​མི་​འབྱིན་​གྱི་​ཁྱོད་​རང་​སུ་​ཡིན་​ཡང་​ང་​ཡི་​འཁོར་​ཡིན་​ན་​ནི་​ཙོག་​གེ་​སྡོད་​ཅིག་​གསུངས་​ཏེ་​ཇི་​མི་​སྙམ་​པར་​བཞུགས། ནང་​པར་​གློ་​བུར་​དུ་​སེར་​དམག་​ལྔ་​བརྒྱ་​ཙམ་​བཤམས། རྨོག་​མེད་​པ་​རྣམས་​ལྷུང་​བཟེད་​མགོར་​གྱོན། རྟེན་​ཁེབས་​ལ་​མདུང་​དར་​བྱས་​ཏེ་​འོང་​། སེ་​ར་​བ་​སོགས་​ཀྱི་​འུ་​ལག་​མང་​དུ་​ཁྲིད་​ཏེ་​འོང་​བས་​སྒར་​པ་​སུས་​ཀྱང་​བཀའ་​ལས་​མ་​འདས་​ཤིང་​གཡོ་​འགུལ་​མ་​བྱུང་​བས་​སྒར་​ལ་​གནོད་​མ་​ནུས་​པར། ཆོས་​སྡེ་​མཁར་​ལས་​སྤྱིལ་​བུ་​རེ་​གཉིས་​ཟིན། ཕལ་​ཆེར་​མ་​ཟིན་​པ་​རྣམས་​བཤིག་​སྲེག་​བྱས། འདི་​ཐོས་​པའི་​སྐྱེ་​བོ་​ལྷ་​མི་​ཐམས་​ཅད་​ཡིད་​འཁྲུགས། དྲུང་​ཞྭ་​དམར་​པའི་​སྐུ་​འཁོར་​ལྷ་​འབངས་​ཆེ་​ཤོས་​རྣམས་​ནས་​ཀྱང་​འདི་​ལྟར་​བཏང་​སྙོམས་​སུ་​འཇོག་​པ་​མི་ [page 9] འོང་​བས་​འདིའི་​ཁག་​ཁོང་​རྣམས་​ཁོ་​ནས་​བྱེད་​ཞུ་​བ་​དང་​། གཞན་​ཡང་​དད་​ལྡན་​གྱི་​སྦྱིན་​བདག་​དུ་​མ་​དང་​། བྱ་​བ་​ཁྲི་​དཔོན་​སོགས་​ཀྱིས་​བསྟན་​ལ་​ཐོ་​ཚམ་​པ་​འདིར་​མངོན་​སུམ་​དུ་​ཉེས་​ཆད་​འབེབས་​དགོས་​པར་​གདོན་​མི་​ཟ་​བས་​ངེད་​རྣམས་​ནས་​ཐལ་​བར་​བགྱིད་​ཅེས་​དང་​། ཀོང་​པོའི་​རྒྱ་​བདག་​ཐམས་​ཅད་​ཀྱིས་​དམག་​འཆའ་​བར་​ཞུ་​བ་​དང་​། ས་​སྐྱོང་​དོད་​ཡོད་​པ་​དང་​། ལྕགས་​མོ་​འོད་​ཟེར་​སོགས་​ཀྱིས་​ངེད་​རང་​གི་​མངའ་​ཞབས་​སུ་​འདི་​འདྲའི་​ཆོས་​ལུགས་​གཅིག་​ཀྱང་​མི་​འཇོག་​པས་​གནང་​བ་​ཞུ་​བ་​བཅས། ཅེས་​སོགས་​དང་​། ཡང་​དེ་​ཉིད་(ཤོག་​གྲངས་​༢༨༡p.560)ལས། ཕྱིས་​བྱ་​པ་​ཁྲི་​དཔོན་​གྱིས་​འདི་​ཐུགས་​ལ་​གནག་​པ་​ཁོ་​ནས་​ཡར་​གོང་​སྣེལ་​གསུམ་​དང་​སྲིད་​བཤིག་​སྟེ་​གཙང་​སྲིད་​མཛད་​ནས་​སྐྱིད་​ཤོད་​དུ་​ཁྲི་​དམག་​གཉིས་​གསུམ་​བཏེག་​པའི་​ཚེ། ཁོང་​རྣམས་​མ་​བཟོད་​ནས་​རྗེ་​ཞྭ་​དམར་​པ་​ལ་​སྐྱབས་​ཞུས་​ཀྱང་​། དྲུང་​ཉིད་​དུ་​ཞུས་​ཤིག་​པར་​བཀའ་​སྩལ། དྲུང་​རྩེ་​ལྷ་​སྒང་​དུ་​བཞུགས་​པ་​དེར་​མྱུར་​བའི་​ཕོ་​ཉ་​བརྟོལ་​སྟེ། བཀའ་​ཤོག་​ནན་​ཅན་​མཛོད་​པས་​ཁྲི་​དཔོན་​པས་​འདིར་​ཡང་​ཡི་​ཆད་​ཆེར་​མཛད་​པའི་​ཞུ་​ཡིག་​ལྔ་​ཕྱི་​དང་​ལོ་​རྒྱུས་​མང་​བར་​གདའ། ཕྱི་​བལྟས་​རྗེ་​ཞྭ་​དམར་​བས་​སྐྱབས་​པ་​ལྟར་​ལ་​ངོ་​བོ་​རྗེ་​ཉིད་​ཀྱི་​ཐུགས་​རྗེས་​སྐྱོབས་​པ་​སྟེ། བྱེད་​པ་​པོ་​དེ་​དག་​གི་​ལུས་​སྲོག་​ལོངས་​སྤྱོད་​རྟེན་​གནས་​དང་​བཅས་​པ་​ལ་​མི་​འཇིགས་​པའི་​སྦྱིན་​པ་​སྩལ་​ཏེ། ཞེས་​ཞྭ་​ནག་​པ་​ཆོས་​གྲགས་​རྒྱ་​མཚོས་(1454-1506)རྒྱལ་​བ་​བྱམས་​པས་​ལུང་​བསྟན་​ལྟར། ལྷ་​སའི་​གཙུག་​ལག་​ཁང་​དུ་​དགེ་​འདུན་​གྱི་​སྡེ་​ཞིག་​འཛུགས་​དགོངས་​ཀྱང་​སྡེ་​པ་​སྣེལ་​པས་​བཀའ་​མ་​སྒྲུབ་​པས་​མ་​བྱུང་​ནའང་​། ཀརྨ་​གྲྭ་​ཚང་​གི་​བཞུགས་​གནས་​སུ་​ཆོས་​སྡེ་​ཞིག་​བཏབ་​པ་​ན། སེ་​ར་​བ་​སོགས་​སེར་​དམག་​ལྔ་​བརྒྱ་​ཙམ་​སླེབས་​ནས་​དགོན་​དེ་​སྟོར། དེའི་​དགྲ་​ལན་​ལ། ཁོང་​གི་​སྦྱིན་​བདག་​བྱ་​པ་​ཁྲི་​དཔོན་​དང་​གཙང་​རིན་​སྤུངས་​པ་​གཉིས་​གཅིག་​ཏུ་​བསྒྲིལ་​ནས་​དམག་​དྲངས་​པས་​སེ་​ར་​སོགས་​སྡེ་​པ་​སྣེལ་​པ་​དང་​བཅས་​པ་​ལ་​ཤིན་​ཏུ་​ཉམས་​ཉེས་​པ་​བྱུང་​དུས་​དེ་​དག་​འཇིགས་​པ་​ལས་​སྐྱབས་​པ་​ཡིན་​ཚུལ་​གསུངས་​ལ། ཞྭ་​དམར་​བཞི་​པ་​ཆོས་​གྲགས་​ཡེ་​ཤེས་​ཀྱི་​རྣམ་​ཐར་​གསུངས་​པའི་​སྐབས་(ཤོག་​གྲངས་​༣༠༨p.614)ན། འདི་​ལྟར། ས་​རྟ་(1498)ལ་​གནས་​ནང་​དུ་​གསེར་​འབུམ་​ལ་​ཟངས་​གསེར་​གྱི་​ཆར་​ཁེབས་​ཕུལ་​ཞིང་​། (p.615)དེའི་​ཚེ་​བྱ་​གཙང་​གི་​དཔུང་​ཆེན་​སྐྱི་​ཤོད་​དུ་​ལྷགས་​ཏེ་​གཞིས་​ཀ་​སྣེལ་​པ་​འཇིག་​པར་​ཉེ་​བ་​ན་​སྣེའུ་​པ་​ཉིད་​དང་​། སྟག་​ལུང་​པ་​དང་​འོལ་​ཁ་​པས་​ངོ་​ཆེན་​ཞུས་​ཏེ་​དགུ་​པའི་​ཚེས་​བརྒྱད་​ལ་​གདན་​ས་​ནས་​བཏེག་​སྟེ་​བཀྲ་​ཤིས་​སྒང་​གི་​ན་​ཁར་​ཕེབས། རྗེ་​ཆོས་​གྲགས་​རྒྱ་​མཚོའི་​དྲུང་​རིན་​པོ་​ཆེར་​ཡང་​འཇིགས་​སྐྱོབས་​ཞུས་​པ་​བཅས་​ཐུགས་​རྗེའི་​རླབས་​ཆེ་​བ་​དང་​རྒྱལ་​པོ་​རྣམས་​ཀྱང་​སྔོན་​གྱི་​ལུགས་​བཟང་​ཆེས་​མ་​ཉམས་​པའི་​སྐབས་​ཡིན་​པས་​དམ་​པའི་​ཆོས་​དང་​མཐུན་​པའི་​བཀའ་​ནན་​ཡང་​ཡང་​བསྩལ་​བ་​ཚད་​མར་​བཟུང་​སྟེ་​སེར་​འབྲས་​ཀྱི་​དགོན་​སྡེ་​ལ་​གནོད་​པ་​མེད་​ཅིང་ [page 10] མཆོད་​གཞིས་​ཀྱང་​སོ་​སོར་​གནས། སྣེལ་​པའི་​ས་​སྐྱོང་​ངག་​དབང་​ལྷུན་​པོ་​མཆེད་​ལའང་​སྐུ་​སྐལ་​གྱིས་​ཕྱེ་​སྟེ་​གཞིས་​ཀ་​སྣེའུ་​རང་​གི་​ཡོང་​སྒོའི་​ཁུང་​ཇི་​ལྟ་​བ་​གནང་​ནས་​གེགས་​སྐྱོན་​མེད་​པར་​མཛད། ཁྱད་​པར་​དུ་​ལྷ་​ས་​གཙུག་​ལག་​ཁང་​རྣམ་​གཉིས་​ལ་​འཚོ་​བ་(འཚེ་​བ་)ཅུང་​ཟད་​ཀྱང་​མེད། ཅེས་​གསུངས་​འདུག་​པ་​སོགས་​ཀརྨ་​ཞྭ་​དམར་​ནག་​གི་​རྣམ་​ཐར་​ལ་​དཔག་​ན། ས་​རྟ་​ལོ་​དེར་​གཙང་​དམག་​དབུས་​སུ་​ལྷགས་​ནས་​དགེ་​ལྡན་​མཆོད་​ཡོན་​སྦྱིན་​བདག་​ལ་​ཤིན་​ཏུ་​ཉམས་​ཉེས་​བྱུང་​བའི་​རྒྱུ་​མཚན་​ནི་​དེ་​འདྲ་​ཞིག་​ཡིན་​པར་​འདུག འོན་​ཀྱང་​པཎ་​ཆེན་​བསོད་​ནམས་​གྲགས་​པའི་​དེབ་​ཐེར་(ཤོག་​གྲངས་​༧༢p.30)ལས། དེ་​ནས་​ལོ་​གཉིས་​སོང་​བའི་​ཤིང་​ཡོས་(1495)ལ་​སྐྱིད་​ཤོད་​དུ་​སྣང་​རྩེ་​བ་​ཁུ་​དབོན་​རྐྱེན་​ལམ་​དུ་​བཏང་​བའི་​ནང་​ཞིག་​དེ་​བྱུང་​། དེ་​ལ་​སྙད་​བཏགས་​ནས་​ས་​རྟ་(1498)ལ་​རིན་​སྤུངས་​པས་​དབུས་​གཙང་​གཉིས་​ཆར་​གྱི་​དཔུང་​ལྟོས་​ཆེ་​བ་​སྐྱིད་​ཤོད་​དུ་​དྲངས་​ཏེ། ནང་​སོ་​སྐུ་​མཆེད་​སྐྱོར་​མོ་​ལུང་​དུ་​ཕེབས་​དགོས་​པའི་​བྱ་​བ་​ཁམ་​ཆེན་​དེ་​བྱུང་​། ཞེས་​གསུངས། ཡང་​སུམ་​པའི་​དཔག་​བསམ་​ལྗོན་​བཟང་(ཤོག་​གྲངས་​༡༠༥)ལས། ཡང་​ཀུན་​བཟང་​གི་​བུ་​རིན་​སྤུངས་​སྡེ་​པ་​སྒར་​པ་​དོན་​ཡོད་​རྡོ་​རྗེ་​ནི་​ཞྭ་​དམར་​ཀརྨ་​ཆོས་​གྲགས་​རྒྱ་​མཚོས་​བསྐུལ་​ཏེ་​དབུས་​སུ་​ལྕགས་​གླང་(1481)ནས་​དམག་​ཁྲི་​ཙམ་​དྲངས་​ནས་​དགེ་​ལྡན་​པའི་​སྦྱིན་​བདག་​སྣེའུ་​རྫོང་​པ་​བཏོན་​ནས་​བོད་​དབུས་​བདག་​ཏུ་​བཟུང་​ཡང་​ཁྲི་​སྨོན་​ལམ་​པས་​གཏོར་​ཆེན་​གྱི་​སྒོ་​ནས་​ལན་​གཉིས་​སུ་​བཟློག་​པར་​མཛད། དེ་​རྗེས་​ལྷ་​སའི་​ཤར་​དུ་​སེ་​འབྲས་​ཀྱི་​ཁ་​གནོན་​དུ་​ཀརྨས་​ས་​ནག་​མར་​དགོན་​བཏབ་​སྟེ་​སེ་​འབྲས་​རང་​ཤུགས་​ཀྱིས་​མེད་​པར་​བྱས་​འདོད་​དེ་​ཀར་​འབྲུག་​གི་​དམག་​ཀྱང་​དྲངས་​ནས་​དགེ་​ལུགས་​པའི་​དགོན་​ཆུང་​ལ་​ལ་​བསྒྱུར་​ཞིང་​སེ་​འབྲས་​ཀྱི་​མཆོད་​གཞིས་​འགའ་​ཞིག་​བླང་​བ་​ནས་​བཟུང་​ཀར་​དགེ་​གཉིས་​ཕ་​ཝང་​དང་​ཉི་​འོད་​ལྟར་​གྱུར་​ཞིང་​ས་​རྟ་(1498)ནས་​རབ་​བྱུང་​དགུ་​པའི་​ས་​སྟག་(1518)བར་​དུ་​སེ་​འབྲས་​ཀྱི་​དགེ་​འདུན་​པ་​ལྷ་​སའི་​སྨོན་​ལམ་​དུའམ་​མ་​ཚུད་​ཀྱང་​གོང་​གི་​མེ་​བྱི་(1516)ནས་​དབུས་​ཀྱི་​མི་​དབང་​སྣེའུ་​གདོང་​བ་​ལ་​དབང་​ཅུང་​ཟད་​བྱུང་​། ཡང་​མེ་​བྱ་(1537)ལ་​རྗེ་​དགེ་​འདུན་​རྒྱ་​མཚོ་(རྒྱལ་​དབང་​གཉིས་​པ་1476-1542)རྒྱལ་​མེ་​ཏོག་​ཐང་​དུ་​བཞུགས་​སྐབས་​འབྲི་​གོང་(=གུང་)བས་​ཀོང་​དམག་​དགེ་​ལྡན་​པ་​སྣུབས་​ཆེད་​དུ་​དྲངས་​ནས་​འོལ་​ཁའི་​རྫིང་​ཕྱི་​བཤིག་​པར་​བརྩམ་​དུས་​གྲོ་​མདའ་​བ་​ནང་​སོ་​དོན་​ཡོད་​དཔུང་​བཅས་​ཀྱིས་​འཐབ་​པས་​བཤིག་​མ་​ཐུབ་​ཀྱང་​འབྲི་​གོང་(འབྲི་​གུང་)བས་​ཀླུད་​ཤོང་​འོད་​སྣ་​སོགས་​དགེ་​ལྡན་​པའི་​སྡེ་​དགོན་​བཅོ་​བརྒྱད་​འཕྲོག་​སྟེ་​ཞྭ་​གོས་​ཆོས་​ལུགས་​བསྒྱུར། ཆུ་​གླང་(1553)ལ་​ནང་​སོ་​དགའ་​ལྡན་​པས་ [page 11] སྐྱོར་​ལུང་​སོགས་​སུ་​དམག་​ཁྱེར་​བྱས་​པ་​སོགས་​བོད་​ཆུང་​དབུས་​གཙང་​དེར་​གླང་​དར་​ནས་​བཟུང་​ཆོས་​སྲིད་​ཀྱི་​ཁྲིམས་​ཡང་​ཡང་​ལྷོད་​པས་​ཀུན་​ཕྱོགས་​རིས་​ཧ་​ཅང་​དར་​དྲག་​ལ། ཞེས་​གསུངས་​སོ།

དེས་​ན་​འདི་​ལྟར་​སྙམ་​སྟེ། དུས་​སྐབས་​དེར་​བོད་​དུ་​སངས་​རྒྱས་​ཀྱི་​བསྟན་​པ་​ཤིན་​ཏུ་​དར་​ཁྱབ་​ཆེ་​བའི་​སྐབས་​ཡིན་​པས་​ན། ཀརྨ་​པ་​ལ་​རྒྱལ་​བ་​བྱམས་​པས་​ཇོ་​བོ་​རིན་​པོ་​ཆེ་​གྲོང་​དཀྱིལ་​དུ་​བཞུགས་​པས་​བོད་​དུ་​བསྟན་​པ་​ཉམས་​པ་​དང་​། བསྟན་​པ་​སླར་​གསོ་​བྱེད་​དུ་​ལྷ་​སར་​དགོན་​པ་​འདེབས་​དགོས་​པར་​ལན་​གསུམ་​དུ་​ལུང་​བསྟན་​པ་​ཡིན་​ཟེར་​ནས་​དགོན་​པ་​བཏབ་​པ་​དང་​། དེ་​ལ་​སེ་​ར་​སོགས་​དགེ་​ལྡན་​ཕྱོགས་​གཏོགས་​ཀྱིས་​མ་​བཟོད་​ནས་​སྟོར་​བ་​དང་​། དེ་​སྟོར་​བས་​ཀརྨ་​པའི་​སྦྱིན་​བདག་​ཕྱོགས་​གཏོགས་​དང་​བཅས་​པས་​དམག་​དྲངས་​ནས་​དགེ་​ལྡན་​པའི་​ཕྱོགས་​གཏོགས་​ཤིན་​ཏུ་​ཉམས་​ཉེས་​སུ་​གྱུར་​ཚུལ་​སོགས་​བཤད་​མོད། དོན་​ལ་​དེ་​སྔོན་​སྐྱིད་​ཤོད་​ལྷ་​ལྡན་​ཕྱོགས་​འདི་​ཕལ་​ཆེར་​དགེ་​ལྡན་​པ་​དང་​། དགེ་​ལྡན་​པའི་​སྦྱིན་​བདག་​སྡེ་​པ་​སྣེལ་​པ་​རིམ་​བྱོན་​ལ་​དབང་​ཞིང་​དེའི་​སྟབས་​ཀྱིས་​དགེ་​ལྡན་​མཆོད་​ཡོན་​སྦྱིན་​བདག་​དང་​བཅས་​པའི་​བསྟན་​སྲིད་​ཀྱང་​ཤིན་​ཏུ་​དར་​ཁྱབ་​ཏུ་​འགྲོ་​བཞིན་​པ་​ལ། ཀར་​ཕྱོགས་​ནས་​བོད་​ཡོངས་​རྫོགས་​ཀྱི་​ཆབ་​སྲིད་​ཀྱི་​རྩ་​བ་​ལྷ་​སའི་​གྲོང་​ཁྱེར་​གྱིས་​གཙོས་​སྐྱིད་​ཤོད་​ཕྱོགས་​འདི་​དབང་​རྒྱུའི་​ཆེད་​དུ་​ཐོག་​མའི་​སྟ་​གོན་​ལ་​ལྷ་​སར་​དགོན་​པ་​བཏབ་​པ་​དེ་​དགེ་​ལྡན་​པའི་​ཕྱོགས་​གཏོགས་​པ་​དེ་​ཚོས་​དེའི་​གནད་​དོན་​གོ་​ནས་​སྟོར་​བཤིག་​ཏུ་​བཏང་​བར་​གདོན་​མི་​ཟ། དེས་​ན། སུམ་​པའི་​དཔག་​བསམ་​ལྗོན་​བཟང་​ལས་​སེ་​འབྲས་​ཀྱི་​ཁ་​གནོན་​དུ་​ཀརྨས་​ས་​ནག་​མར་​དགོན་​པ་​བཏབ་​སྟེ་​སེ་​འབྲས་​རང་​ཤུགས་​ཀྱིས་​མེད་​པར་​བྱས་​འདོད་​དེ། ཞེས་​གསུངས་​པ་​དེ་​ཡང་​། སེ་​འབྲས་​ཀྱི་​ཆོས་​སྲིད་​གཉིས་​ཀའི་​གཞི་​རྟེན་​ནི་​སྐྱིད་​ཤོད་​ཡུལ་​གྱི་​ལྟེ་​བ་​ལྷ་​ལྡན་​གྲོང་​ཁྱེར་​འདི་​ཡིན་​པས་​། འདི་​གཞན་​ཕྱོགས་​སུ་​ཤོར་​ན་​སེ་​འབྲས་​རང་​ཤུགས་​ཀྱིས་​ཉམས་​འགྲོ་​ཞིང་​དེ་​ལ་​བསམ་​ནས་​སེ་​འབྲས་​ཀྱི་​ཁ་​གནོན་​དུ་​ཀརྨ་​པས་​ས་​ནག་​མར་​དགོན་​པ་​བཏབ་​ཅེས་​གསུངས་​པར་​ངེས། གང་​ལྟར་​ཡང་​པཎ་​ཆེན་​བསོད་​ནམས་​གྲགས་​པའི་​དེབ་​ཐེར་​མ་​གཏོགས་​ཀརྨ་​ཀཾ་​ཚང་​གི་​རྣམ་​ཐར་​སོགས་​ལྟར་​ན་​ས་​རྟ་​ལོ་(1498)དེར་​རིན་​སྤུངས་​པས་​དཔུང་​དམག་​དབུས་​སུ་​དྲངས་​ནས་​དགེ་​ལྡན་​ཕྱོགས་​གཏོགས་​ཉམས་​ཉེས་​སུ་​བཏང་​བའི་​རྩ་​བ་​དེ་​འདྲ་​ཞིག་​ལ་​ཐུག་​འདུག དེ་​ཡང་​རྗེ་​ཙོང་​ཁ་​པ་​ཆེན་​པོས་​ས་​མོ་​གླང་​གི་​ལོ་(1409)ལ་​ལྷ་​སའི་​སྨོན་​ལམ་​ཆེན་​མོ་​བཙུགས་​པ་​དེ་​ནས་​བཟུང་​རྒྱུན་​མ་​ཆད་​པར་​སེ་​འབྲས་​ནས་​ལྷ་​སའི་​སྨོན་​ལམ་​འཛིན་​སྐྱོང་​བྱེད་​བཞིན་​པ་​ཡིན་​ཀྱང་​། གོང་​དུ་​བཤད་​པའི་​ལོ་​རྒྱུས་​དེ་​ལྟར་​ས་​རྟ་(1498)ནས་​ས་​སྟག་(1518)བར་​ལོ་​ཉི་​ཤུའི་​རིང་​ལ། ཀརྨ་​པ་​མཆོད་​ཡོན་​སྦྱིན་​བདག་​གིས་​དགེ་​ལྡན་​པ་​རྣམས་​སྨོན་​ལམ་​ལ་​ཕེབས་​མ་ [page 12] བཅུག་​པ་​རེད། ས་​རྟ་​ལོ་​དེ་​ནས་​རིན་​སྤུངས་​པས་​དབུས་​ཕྱོགས་​སྐྱིད་​ཤོད་​ཁུལ་​འདི་​དབང་​ཤུགས་​ཀྱིས་​བཟུང་​ནས་​ལོ་​བཅུ་​གཅིག་​པ་​ས་​སྦྲུལ་​ལོ་(1509)ལ་​སྣེ་​གདོང་​གོང་​མ་​དང་​རིན་​སྤུངས་​པ་​མ་​མཐུན་​ཞིང་​། སྐབས་​དེར་​གཙང་​ནང་​ཁུལ་​དུ་​ཡང་​མ་​མཐུན་​པ་​བྱུང་​བས་​རིན་​སྤུངས་​པའི་​དཔུང་​ཕྱིར་​འཐེན་​བྱས། ལྕགས་​རྟ་​ལ་(1510)རིན་​སྤུངས་​པ་​མཚོ་​སྐྱེས་​རྡོ་​རྗེ་​གཤེགས། དེ་​ནས་​མེ་​བྱི་(1516)། མེ་​གླང་(1517)། ས་​སྟག་(1518)ལ་​དབུས་​གཙང་​སྡེ་​གཟར་​ཆེན་​པོ་​ལངས་​ཤིང་​། སྡེ་​གཟར་​དེ་​དག་​གི་​སྐབས་​ལ། སྐྱིད་​ཤོད་​སྡེ་​པ་​ནས་​རིན་​སྤུངས་​ཕྱོགས་​དང་​འཐབ་​པས་​གཡུལ་​ལས་​རྒྱལ་​བའི་​བྱེད་​འབྲས་​ལ་​བརྟེན་​དེ་​ནས་​བཟུང་​སྟེ་​ལྷ་​ས་​སྐྱིད་​ཤོད་​ཁུལ་​འདི་​ཁོང་​དང་​སྲས་​བརྒྱུད་​དང་​བཅས་​པ་​ལ་​དབང་​བ་​ཡིན་​པར་​གདོན་​མི་​ཟ། མེ་​བྱི་​ལོ་(1516)དེ་​ནས་​རིན་​སྤུངས་​པའི་​དབང་​ཕལ་​ཆེར་​ཉམས་​ཤིང་​ས་​སྟག་(1518)ལོ་​ནས་​རྒྱལ་​དབང་​གཉིས་​པས་​ལྷ་​སའི་​སྨོན་​ལམ་​དུ་​སེ་​འབྲས་​སླར་​ཚུད་​པར་​མཛད་​པ་​རྒྱལ་​དབང་​རང་​གི་​རྣམ་​ཐར་​སོགས་​སུ་​གསལ་​ཞིང་​གཞན་​ལ་​ཡང་​གྲགས་​ཆེ་​བ་​དེ་​ལྟར་​ལགས། དེ་​ཡང་​། ཀརྨ་​ཀཾ་​ཚང་​གི་​རྣམ་​ཐར་​ལས་​ཀརྨ་​པ་​ཆོས་​གྲགས་​རྒྱ་​མཚོའི་​རྣམ་​ཐར་​བཤད་​པའི་​སྐབས་(ཤོག་​གྲངས་​༢༩༤p.586)ན། ལྷ་​སའི་​ཤར་​དུ་​ཐུབ་​ཆེན་​ཆོས་​འཁོར་​གྱི་​སྡེའི་​རྨང་​བཏིང་​། འདི་​ལ་​རྟེན་​འབྲེལ་​ཧ་​ཅང་​འགྲིག་​ཆེ་​བ་​མ་​བྱུང་​བར་​རྗེ་​ཕྲིན་​ལས་​པ་​གསུང་​བཞིན་​བསྟན་​པའི་​རྒྱུན་​འབྲིང་​ཙམ་​ཞིག་​བྱུང་​། ཞེས་​སོགས་​གསུངས་​ལ། འདི་​ནི་​ཆུ་​ཕག་​ལོ་(1503)བཏབ་​པར་​ངེས་​པས། སྔར་​ལྷ་​སར་​དགོན་​བཏབ་​པ་​དེ་​དགེ་​ལྡན་​པ་​ཕྱོགས་​གཏོགས་​ཀྱིས་​གཏོར་​བས་​སླར་​ཡང་​ལོ་​འདིར་​ཆོས་​སྡེ་​དེ་​བཏབས་​པ་​དང་​། དེ་​ཡང་​སྐྱིད་​ཤོད་​ཕྱོགས་​འདིར་​ཀར་​སྲིད་​ཉམས་​དུས་​རང་​བཞིན་​གྱིས་​ཉམས་​སོང་​བ་​ཡིན་​ནམ་​འོན་​ཀྱང་​ཁུངས་​གཞན་​མ་​ངེས། དགའ་​ལྡན་​པ་​དམག་​དཔོན་​བསོད་​ནམས་​རྒྱལ་​པོས་​གོང་​དུ་​བཤད་​པ་​དེ་​ལྟར་​ལྷ་​ལྡན་​སྐྱིད་​ཤོད་​ཀྱི་​ཡུལ་​ལ་​དབང་​བསྒྱུར་​ཞིང་​། བྱེ་​རི་​སྟག་​རྩེའི་​མི་​རྒྱུད་​རྫོགས་​པས་​གཞིས་​དེ་​རང་​གཞིས་​དང་​ཁྱོན་​སྒྲིལ་​བར་​སྲས་​ལྕམ་​སྲིང་​དྲུག་​འཁྲུངས། དེ་​ནས་​བཟུང་​སྟེ་​སྟག་​རྩེ་​ཞབས་​དྲུང་​ཞེས་​ཀྱང་​གྲགས་​ཚུལ་​སྣང་​ལ། མན་​ཇུ་​དམག་​གིས་​བཀྲོངས་​པའི་​སྟག་​རྩེ་​ལྷ་​རྒྱལ་​རབ་​བརྟན་​ཀྱང་​འདིའི་​གདུང་​རྒྱུད་​འཁྲུལ་​མེད་​ཡིན། སྲས་​ལྕམ་​སྲིང་​དྲུག་​ལས་​གཉིས་​ཆུང་​དུས་​ནས་​གྲོངས་​ཤིང་​། སྲས་​མོ་​ཚེ་​དབང་​རྒྱལ་​མོ། སྲས་​མོ་​དུང་​དཀར། ནང་​སོ་​དོན་​གྲུབ་​རྒྱལ་​པོ། སྡེ་​པ་​བཀྲ་​ཤིས་​རབ་​བརྟན་​བཅས་​རིམ་​པར་​འཁྲུངས།

སྲས་​མོ་​དུང་​དཀར་​གོང་​དུ་​བཤད་​པ་​ལྟར་​ལ། སྲས་​མོ་​ཚེ་​དབང་​རྒྱལ་​མོ་​ནི། རྒྱལ་​དབང་​ལྔ་​པའི་​དེབ་​ཐེར་​ལས་​སྡེ་​པ་​འཕྱོང་​རྒྱས་​པའི་​ལོ་​རྒྱུས་​བཤད་​པའི་​སྐབས་(ཤོག་​གྲངས་​༡༠༥)ན། ཧོར་​བསོད་​པའི་​ཇོ་​མོ་​དགའ་​ལྡན་​པ་​ས་​སྐྱོང་ [page 13] བཀྲ་​ཤིས་​རབ་​བརྟན་​གྱི་​ལྕམ་​སྲིང་​ཚེ་​དབང་​རྒྱལ་​མོ་​བླངས་​པར་​སྲས་​བསོད་​ནམས་​སྟོབས་​ཀྱི་​རྒྱལ་​པོ། ཚེ་​དབང་​བསོད་​ནམས་​བསྟན་​འཛིན། ཀརྨ་​ངག་​དབང་​གྲགས་​པ་​གསུམ་​གྱི་​ཆེ་​བ་​ཕུན་​སུམ་​ཚོགས་​པའི་​གཟི་​བརྗིད་​ཀྱིས་​ནམ་​མཁའི་​ནོར་​བུ་​ལ་​སྐྱེངས་​པ་​སྟེར་​བར་​ནུས་​ལ། གཡུལ་​ངོར་​ཆས་​པའི་​དྲག་​ཤུལ་​གྱིས་​ཐོབ་​རྒྱལ་​ལྷ་​རྩེའི་​རྫོང་​མངའ་​ཞབས་​དང་​བཅས་​པ་​ཆབ་​འོག་​ཏུ་​བཙུད། དུས་​གསུམ་​མཁྱེན་​པ་​མཚོ་​སྐྱེས་​རྡོ་​རྗེའི་​རིང་​ལུགས་​པ་​སློབ་​དཔོན་​བེེ་​རོ་​ཙ་​ནའི་​ཐུགས་​སྤྲུལ་​གཏེར་​སྟོན་​ཤེས་​རབ་​འོད་​ཟེར་​ཏི་​ཤྲིར་​བསྟེན་​ནས། ས་​འཛིན་​དཔལ་​གྱི་​རི་​ལ་​ཐེག་​མཆོག་​སྒྲུབ་​པའི་​འདུས་​སྡེ་​བཏབ། ཤེར་​ཕྱིན་​སུམ་​བརྒྱ་​པ། ཤེལ་​བྲག་​གི་​ཐང་​ཡིག། སེམས་​ཉིད་​ངལ་​གསོ་​རྣམས་​པར་​དུ་​བཞེངས། ཞེས་​སོགས་​གསུངས་​པ་​ལྟར་​ལ། དེ་​ལྟར་​སྡེ་​པ་​སྐྱིད་​ཤོད་​པ་​འདི་​སྡེ་​པ་​འཕྱོང་​རྒྱས་​པ་​དང་​གཉེན་​འབྲེལ་​དུ་​གྱུར་​པ་​མ་​ཟད། ྋསྣེ་​གདོང་​གོང་​མ་​ཆེན་​པོ་​དང་​ཡང་​གཉེན་​འབྲེལ་​དུ་​གྱུར་​པ་​དང་​། ྋསྣེ་​གདོང་​མའི་​ཆབ་​སྲིད་​ལ་​རྒོལ་​བའི་​དགྲ་​ཐོག་​དུ་​ཡང་​ཆེས་​ལྕི་​བ་​སོགས་​རྒྱུ་​མཚན་​མང་​པོའི་​སྒོ་​ནས་​དེའི་​སྐབས་​བོད་​ཀྱི་​གོང་​མ་​ལྟ་​བུའི་​གཟི་​བརྗིད་​ཆེ་​ཞིང་​མངའ་​ཐང་​ཤིན་​ཏུ་​དར་​པར་​ངེས། །

ནང་​སོ་​དོན་​གྲུབ་​རྒྱལ་​པོའི་​ལོ་​རྒྱུས་​ཞིབ་​གསལ་​མ་​ངེས་​ལ། གོང་​དུ་​རྒྱལ་​དབང་​ལྔ་​པའི་​དེབ་​ཐེར་​དྲངས་​པ་​ལྟར། སྟོད་​ལུང་​དང་​འཕན་​ཡུལ་​གྱི་​རྫོང་​མངའ་​ཞབས་​ཕལ་​ཆེར་​དབང་​འོག་​ཏུ་​ཡོད་​པར་​ངེས་​ལ། དེབ་​ཐེར་​དེར་​སྐྱོར་​མོ་​ལུང་​གི་​རྫོང་​དམའ་​འབེབས་​སུ་​བཏང་​གསུངས་​པ་​དེ་​ནི། རྒྱལ་​དབང་​གསུམ་​པའི་​རྣམ་​ཐར་(ཤོག་​གྲངས་​༣༦)ལས། དེ་​ནས་​ཀུན་​དགའ་​ཞེས་​པ་​ཤིང་​སྟག་(1554)གི་​ལོ་​གསར་​གཏོར་​ཆེན་​སོགས་​རྒྱས་​པར་​མཛད། དེ་​ཡང་​ལོ་​སྔ་​མའི་(1553)ནང་​དུ་​ནང་​སོ་​དགའ་​ལྡན་​པས། སྐྱོར་​མོ་​ལུང་​དུ་​དཔུང་​འཁྱེར་​འཁྲིད་​སོགས་​ལ་​བརྟེན། སྡེ་​གཟར་​གྱི་​འཕྲོ་​མ་​རྫོགས་​པའི་​སྟབས་​ཀྱིས། ལོ་​འདིའི་​སྨོན་​ལམ་​ཀྱང་​རེ་​ཞིག་​འགྱངས་​པ་​དང་​། ཞེས་​གསུངས་​ཤིང་​། འདིར་​ནང་​སོ་​དགའ་​ལྡན་​པ་​ཞེས་​བྱ་​བ་​ཡང་​ནང་​སོ་​དོན་​གྲུབ་​རྒྱལ་​པོ་​ཡིན་​པར་​ངེས་​མོད་​ཀྱང་​། སྐྱོར་​མོ་​ལུང་​རྫོང་​དམག་​གིས་​དམའ་​འབེབས་​སུ་​གཏོང་​དགོས་​པའི་​རྒྱུ་​མཚན་​སོགས་​ཅི་​ཡིན་​མ་​ངེས། དུས་​སྐབས་​དེ་​ཙམ་​ནས་​དབུས་​པ་​ནང་​ཁུལ་​དུ་​ཡང་​སྡེ་​གཟར་​ཡང་​ཡང་​བྱུང་​བར་​ངེས་​ཏེ། ཞིག་​པོ་​གླིང་​པའི་​རྣམ་​ཐར་(ཤོག་​གྲངས་​༢༥p.58)ལས་​ཀྱང་​དེ་​ལོ་(ཆུ་​གླང་1553)དབུས་​སུ་​སྡེ་​གཟར་​ལངས་​ནས། ཧོར་​ཟླ་​བཅུ་​གཉིས་​པའི་​ནང་​དུ་​རྗེ་​ཉིད་​དམག་​དཔུང་​དང་​བཅས་​པ། ལྗང་​འཁྲང་​གདོང་​དུ་​ཕེབས་​དགོས་​པ་​བྱུང་​། ཞེས་​དང་​། ཤིང་​ཕོ་​སྟག་​གི་​ལོ་​ལ་(1554)ཡར་​ཀླུངས་​སུ་​ཕེབས་​དགོས་​བྱུང་​བ་​ནས། ཡུལ་​གྲོང་​ཐམས་​ཅད་​དམག་​གི་​ཉམས་​པ་​གཟིགས་ [page 14] ནས་​ཐུགས་​ངེས་​པར་​འབྱུང་​སྟེ། ཞེས་​སོགས་​གསུངས་​པ་​བཞིན་​རྣམ་​ཐར་​ལོ་​རྒྱུས་​སོགས་​གཞན་​དང་​གཞན་​ནའང་​ལོ་​སྔ་​ཕྱི་​འདི་​དག་​ཏུ་​སྡེ་​གཟར་​ཡང་​ཡང་​ལངས་​ཚུལ་​སྣང་​མོད་​ཀྱང་​དུས་​གཟར་​ལངས་​པའི་​གནད་​དོན་​གང་​ཡིན་​གྱི་​ཞིབ་​ཆ་​གསལ་​པོ་​ཞིག་​གཏན་​ནས་​མི་​སྣང་​། ཡང་​རྒྱལ་​དབང་​གསུམ་​པའི་​རྣམ་​ཐར་(ཤོག་​གྲངས་​༧༤)ལས། བོད་​ཤིང་​སྒོ་​ཅན་​གྱི་​རྒྱལ་​པོ་(སྣེ་​གདོང་​གོང་​མ་​ངག་​དབང་​བཀྲ་​ཤིས་​གྲགས་​པ་(1488-1564)དེ་​ཉིད་​ཞིང་​ཁམས་​གཞན་​དུ་​གཤེགས་​པའི་​རྐྱེན་​གྱིས་​སྡེ་​གཟར་​སྔར་​ལས་​ཀྱང་​ཆེར་​ལངས་​པ་​ལ། སྡེ་​སྲིད་​ཞལ་​ངོ་​རྣམས་​དང་​སྡེ་​དཔོན་​སོ་​སོའི་​གདན་​འདྲེན་​བྱུང་​བར་​བརྟེན། ཡར་​ཀླུངས་​སུ་​ཆིབས་​ཁ་​བསྒྱུར་​ཏེ། བཀས་​དཔུང་​རྣམས་​སོ་​སོར་​བཀྱེ་​བར་​མཛད་​ཚུལ་​གསུངས་​ལ། འདི་​ལ་​དཔག་​ན། རབ་​བྱུང་​དགུ་​པའི་​མེ་​གླང་(1517)ནས་​སྣེ་​གདོང་​གོང་​མ་​ངག་​དབང་​བཀྲ་​ཤིས་​གྲགས་​པ་​ལ་​དབུས་​ཕྱོགས་​ཁྱོན་​ཆེ་​བ་​དབང་​རྒྱུ་​བྱུང་​ནའང་​མངའ་​ཞབས་​ཀྱི་​དཔོན་​ཁག་​རྣམས་​ཕན་​ཚུན་​འགྲན་​སེམས་​ཀྱིས་​ཕན་​ཚུན་​འཐབ་​རྩོད་​རྒྱུན་​མ་​ཆད་​པར་​བྱུང་​བར་​ངེས་​ལ། ཀུན་​མཁྱེན་​འཇམ་​དབྱངས་​བཞད་​པའི་​འཇིགས་​བྱེད་​ཆོས་​འབྱུང་(ཤོག་​གྲངས་​༣༧༦ p.753)ལས། ལོ་​དེའི་​མཇུག་(ཆོས་​འབྱུང་​འདིར་​མེ་​ཁྱི་1526ལ་​གསུངས་​པ་​ཡིག་​ནོར་​འདྲ། སེ་​རའི་​ཁྲིར་​ཕེབས་​པའི་​ལོ་​སྟེ་​མེ་​བྱའི་​ལོ་1537ཡིན་​ནམ་​དཔྱད།) འབྲི་​གུང་​པས་​དགེ་​ལུགས་​པའི་​དབུ་​རུ་​སྟོད་​ཀྱི་​དགོན་​ཆེ་​ཆུང་​བཅོ་​བརྒྱད་​ཙམ་​གྱི་​ཞྭ་​དང་​ཆོས་​ལུགས་​བསྒྱུར་​ཅིང་​གནོད་​པ་​ཆེར་​བྱེད་​རྩིས་​བྱས་​པས། ཞྭ་​སེར་​དམར་​གྱི་​ཟིང་​ཆ་​ཆེར་​ལངས། ཞེས་​གསུངས་​པ། པཎ་​ཆེན་​བསོད་​ནམས་​གྲགས་​པའི་​དེབ་​ཐེར་(ཤོག་​གྲངས་​༧༥p.30)ལས། དཔོན་​ས་​འགྲོ་​བའི་​མགོན་​པོས་​གཞིས་​ཀ་​གོང་​དཀར་​བཟུང་​ནས་​དགའ་​ལྡན་​པའི་​བུ་​སྲིང་​མོ་​ཞིག་​ཁབ་​ཏུ་​བཞེས་​པ་​ལ་​གདུང་​རྒྱུད་​མཆེད་​གཉིས་​འཁྲུངས། དཔོན་​ས་​འགྲོ་​མགོན་​སྐུ་​མཆེད་​གཉིས་​ལས་​གཞན་​ཡུམ་​མི་​གཅིག་​པའི་​གདུང་​རྒྱུད་​སྐུ་​མཆེད་​གསུམ་​ཀྱང་​འཁྲུངས། དེ་​ནས་​སྡེ་​བཟར་(གཟར་)ཁོལ་​བུ་​ཤིང་​སྤྲེལ་(1524)ལ་​ཕག་​མོ་​བ་​དང་​སྟག་​ལུང་​བ་​འཐབས་​ཤིང་​། ཕྱི་​ལོ་​ཤིང་​བྱ་(1525)ལ་​སྟག་​ལུང་​པ་​དང་​ཐོག་​ཁ་​བ་​འགྲིལ་​བ་​དང་​། ཕག་​མོ་​བ་​འཐབས། ཕྱི་​ལོ་​མེ་​ཁྱི་(1526)ལ་​ཕག་​མོ་​བ་​དང་​ཞྭ་​སེར་​བ་​སྒྲིལ་​བ་​དང་​འབྲི་​སྟག་​འཐབས་​པ་​མ་​གཏོགས་​དབུས་​གཙང་​ཞེ་​འཇགས་​སུ་​གནས། དེ་​རྗེས་​ལྕགས་​སྟག་(1530)ལ་​ཐོག་​མཁར་​གཉིས་​དང་​དཔོན་​ས་​སྡེ་​སྲིད་​འགལ་​མེད་​ཀྱི་​ཞུ་​འཇགས་​སྒྲིགས་​པས་(པའི་?)ལོ་​དེ་​ལ་​ཞྭ་​སེར་​དམར་​གྱི་​འཁྲུག་​པ་​ལངས། དེའི་​ཤུགས་​རྒྱབ་​པ་​འདྲས་​ཐོག་​མཁར་​གཉིས་​དང་​པོ་​སྲིད་​འགྱངས་​སུ་​སོང་​སྟེ་​འབྲི་​འོལ་​དགོས་​སུ་​སྡེ་​གཟར་​ཡོད་​པ་​གཅིག་​དང་​འོལ་​ཁ་​བའི་​རྒྱབ་​ཏུ་​སྡེ་​སྲིད་​ཀྱི་​དཔུང་​ཕྲན་​ཚོགས་(ཚེགས)བཞེངས་​པ་ [page 15] སོགས་​མཛད། ས་​ཕོ་​ཁྱི་​འདིའི་(1538)དབུས་​གཙང་​ཆིངས་​གྲོལ་​མཚམས་​ལ་​སྡེ་​སྲིད་​ཀྱི(ས)་​ཆིངས་​འཐུད་​ཅི་​ཡོང་​གི་​དགོངས་​པ་​མཛད་​ནའང་​། རིན་​སྤུངས་​པ་​སྲིད་​གཏོགས་​མ་​གསན་​པས། སྡེ་​གཟར་​ཆེ་​བ་​ལངས། ས་​ཐོབ་​ཤོར་​ཁམ་​ཆེ་​བ་​ནི་​གཉིས་​ཐད་​ནས་​མ་​བྱུང་​། ཞེས་​སོགས་​གསུངས་​པ་​ལྟར། དུས་​འཁྲུག་​དེ་​དག་​གི་​སྐབས་​ལ་​དབུས་​ཕྱོགས་​སྐྱིད་​ཤོད་​ཀྱི་​ཡུལ་​ཕལ་​ཆེ་​བ་​ནང་​སོ་​དོན་​གྲུབ་​རྒྱལ་​པོའི་​ཡབ་​དགའ་​ལྡན་​པ་​དམག་​དཔོན་​རྒྱལ་​པོའི་​དབང་​འོག་​ཏུ་​ཡོད་​པར་​ངེས་​ལ། ནང་​སོ་​དོན་​གྲུབ་​རྒྱལ་​པོ་​འདི་​ནི། དགེ་​ལྡན་​པ་​སྤྱི་​དང་​ཁྱད་​པར་​དུ་​རྒྱལ་​དབང་​གཉིས་​པའི་​སྦྱིན་​བདག་​གཙོ་​བོ་​ཞིག་​ཡིན་​པར་​མ་​ཟད། རྒྱལ་​དབང་​གསུམ་​པ་​ཡང་​རྩ་​བའི་​བླ་​མར་​བཀུར་​བར་​རྒྱལ་​དབང་​གི་​རྣམ་​ཐར་​སོགས་​ལས་​གོ་​ནུས་​པར་​སྣང་​།

དེ་​ཡང་​རྒྱལ་​དབང་​གསུམ་​པའི་​རྣམ་​ཐར་(ཤོག་​གྲངས་​༣༦)ལས། བསོད་​ནམས་​ཀྱི་​མཐུས་​ས་​ལ་​སྤྱོད་​པའི་​མི་​བདག་​ནང་​སོ་​དགའ་​ལྡན་​པ་​དོན་​གྲུབ་​རྒྱལ་​པོ་​དང་​། དབྱངས་​ཅན་​ངག་​གི་​དབང་​ཕྱུག་​བཀྲ་​ཤིས་​རབ་​བརྟན་​མཆེད་​ཀྱིས། གུང་​ཐང་​གི་​རྟེན་​བརྟེན་​པ་​ཞིག་​གསོས་​དང་​གོས་​སྐུ་​གསར་​བཞེངས་​ཀྱི་​རབ་​གནས་​ལ་​གདན་​དྲངས་(ཆུ་​གླང་​ལོ་1553)། ཞེས་​གསུངས་​ལ། དེ་​ཡང་​སྐུ་​མཆེད་​འདི་​གཉིས་​ནས་​ཚལ་​གུང་​ཐང་​ལ་​ཞིག་​གསོས་​མཛད་​པ་​དེ་​ནི། མེ་​རྟ་(1546)འམ་​མེ་​ལུག་(1547)ལོ་​ལ་​ཚལ་​གུང་​ཐང་​མེ་​ཏོག་​མཆོད་​པའི་​སྐབས་​གཙུག་​ལག་​ཁང་​མེར་​ཤོར་​བ་​སྐུ་​མཆེད་​འདི་​གཉིས་​ནས་​སྐྱར་​བཞེངས་​མཛད་​པར་​ངེས་​ལ། དེ་​ཡང་​ཀརྨ་​ཀཾ་​ཚང་​གི་​རྣམ་​ཐར་(པོད་​གཉིས་​པའི་​ཤོག་​གྲངས་​༢༢p.44)ལས། དེ་​ཚེ་​གནས་​ཆུང་​རྒྱལ་​པོས་​རྒྱུད་​བསྐུལ་​ཏེ་​འབྲས་​སྤུངས་​པས་​དམག་​བསྡུས་​ནས་​སྒར་​པ་​བཀག་(ཀརྨ་​མི་​བསྐྱོད་​རྡོ་​རྗེ་1507-1554)། ཇོ་​མཇལ་​ལ་​འབྱོན་​མ་​བཅུག་​པས། མི་​རིང་​བར་​ཚལ་​སྟག་​གི་​གཙུག་​ལག་​ཁང་(ཚལ་​གུང་​ཐང་​གི་​ལྷ་​ཁང་​དང་​སྟག་​ལུང་​ལྷ་​ཁང་)མེ་​གནོད་​བྱུང་​ངོ་​། ཞེས་​གསུངས་​ལ། འདིའི་​བརྗོད་​དོན་​འབྲས་​སྤུངས་​པའི་​ཕྱོགས་​སྡེ་​པ་​དགའ་​ལྡན་​པས་​ཀརྨ་​པ་​ལ་​ཇོ་​མཇལ་​བཀག་​པས་​དེའི་​རྣམ་​སྨིན་​དུ་​སྡེ་​པའི་​བཞུགས་​ཡུལ་​ལྟེ་​བའི་​གཙུག་​ལག་​ཁང་​དེ་​མེ་​སྐྱོན་​བྱུང་​བ་​ཡིན་​པར་​བརྗོད་​འདོད་​པ་​ཙམ་​དུ་​ཟད་​དམ་​སྙམ་​ལ། འདི་​ལ་​དཔག་​ན་​ཡང་​དུས་​སྐབས་​འདི་​ལ་​ཡང་​ཞྭ་​དམར་​སེར་​གྱི་​དབར་​མི་​མཐུན་​པ་​དང་​དུས་​གཟར་​ཡང་​ཤིན་​ཏུ་​ཆེ་​བ་​བྱུང་​བར་​ངེས་​ཏེ། ཀརྨ་​ཀཾ་​ཚང་​གི་​རྣམ་​ཐར་(ཤོག་​གྲངས་​༡༩p.37-38)ལས་​རྗེ་​མི་​བསྐྱོད་​རྡོ་​རྗེའི་​རྣམ་​ཐར་​སྐབས་​ན། ཀོང་​ལུང་​རལ་​གསུམ་​གྱི་​དགེ་​དགོན་​ཀུན་​བརླགས་​པར་​ཡོན་​མཆོད་​གཞན་​ཐམས་​ཅད་​གྲོས་​འཆམས་​ཚུལ་​དང་​། རྗེ་​འདིས་​ཀར་​དགེའི་​འཁྲུག་​པ་​བསྡུམ་​ཚུལ་​སོགས་​གསལ་​ལ། དགའ་​ལྡན་​པ་​ནང་​སོ་​དོན་ [page 16] གྲུབ་​རྒྱལ་​པོས་​ཆུ་​མོ་​གླང་​གི་​ལོ་(1553)ལ་​སྐྱོར་​མོ་​ལུང་​གི་​རྫོང་​དམའ་​འབེབས་​སུ་​བཏང་​བ་​དང་​། དེ་​ནས་​ས་​མོ་​འབྲུག་​གི་​ལོ་(1568)ལ་​ལྷོ་​ཁ་​ཕྱོགས་​སུ་​དཔུང་​འཁྱེར་​སྐབས། བསམ་​ཡས་​ཕྱོགས་​ལ་​ལག་​འཇོག་​བྱས་​པས། བསམ་​ཡས་​ཆོས་​སྐྱོང་​གི་​འཕྲུལ་​གྱིས་​གཤེགས་​པར་​རྒྱལ་​དབང་​གསུམ་​པའི་​རྣམ་​ཐར་(ཤོག་​གྲངས་​༧༦-༧༧)སོགས་​ལས་​གསལ་​ལོ། ནང་​སོ་​དགའ་​ལྡན་​པ་​དོན་​གྲུབ་​རྒྱལ་​པོའི་​གཅུང་​སྡེ་​པ་​བཀྲ་​ཤིས་​རབ་​བརྟན་​ནི། རྒྱལ་​དབང་​གསུམ་​པའི་​རྣམ་​ཐར་(ཤོག་​གྲངས་​༩༢)ལས། (མེ་​གླང་​ལོར་(1577)སོག་​ཡུལ་​དུ་​ཕེབས་​སྐབས)ར་​སྒྲེང་​ནས་​ཆིབས་​ཐོག་​དུ་​འཁྱོན་​ཐོག ས་​སྐྱོང་​བཀྲ་​ཤིས་​པས་​ཆིབས་​ཡོབ་​ལ་​འཇུས་​ནས། བསྟན་​པའི་​དཔལ་​གྱུར་​བླ་​མའི་​ཞབས་​པད་​བརྟན། བསྟན་​འཛིན་​སྐྱེས་​བུས་​ས་​སྟེང་​ཡོངས་​ལ་​ཁྱབ། ཅེས་​ཚིག་​རྐང་​གཉིས་​འཕྲལ་​རྩོམ་​མཛད་​ཐོག མཆི་​མས་​བརྣངས་​ཏེ་​གསུང་​རྒྱུ་​མ་​བྱུང་​བས། བསྟན་​པའི་​སྦྱིན་​བདག་​མངའ་​ཐང་​འབྱོར་​བ་​རྒྱས། བསྟན་​པ་​ཡུན་​རིང་​གནས་​པའི་​བཀྲ་​ཤིས་​ཤོག ཅེས་​ཆིབས་​ཐོག་​ནས་​གནང་​ངོ་​། ཞེས་​དང་​། རྒྱལ་​དབང་​བཞི་​པའི་​རྣམ་​ཐར་(ཤོག་​གྲངས་​༢༣)ལས། དེ་​ནས་​ས་​སྐྱོང་​བཀྲ་​ཤིས་​རབ་​བརྟན་​གྱི་​གསུངས་​ལས། དེ་​དང་​འབྲེལ་​བར་​བྱང་​ཕྱོགས་​ས་​སྐྱོང་​གི། ཕོ་​བྲང་​རྒྱ་​བོད་​ཀུན་​གྱིས་​གཏུགས་​པའི་​གནས། དགའ་​ལྡན་​ཁང་​གསར་​ཞེས་​བྱ་​ལྕང་​ལོ་​ཅན། ནོར་​ལྡན་​དཔལ་​མོ་​མགྲོན་​དུ་​བོས་​འདྲ་​ཡོད། ཅེས་​བསྔགས་​པ་​བརྗོད་​པའི་​གཞིས་​ཀ་​དགའ་​ལྡན་​ཁང་​གསར་​དུ་​སྤྱན་​དྲངས། ཞེས་​སོགས་​གསུངས་​པ་​ལྟར་​གྱི་​བཀྲ་​ཤིས་​རབ་​བརྟན་​དེ་​ཡིན། ས་​སྐྱོང་​བཀྲ་​ཤིས་​རབ་​བརྟན་​བཞུགས་​ཡུལ་​གཙོ་​བོ་​ནི་​བདེ་​ཆེན་​རྫོང་​དང་​། དགའ་​ལྡན་​ཁང་​གསར། འདིའི་​གཅེན་​ནང་​སོ་​དོན་​གྲུབ་​རྒྱལ་​པོའི་​བཞུགས་​ཡུལ་​བྱེ་​རི་​སྟག་​རྩེ་​དང་​། གཞིས་​ཀ་​བྲག་​དཀར་​སོགས་​ཡིན་​པར་​ངེས། མཆེད་​འདི་​གཉིས་​ཀྱིས་​བོད་​རྒྱལ་​ཁབ་​ལྟེ་​བ་​ལྷ་​སའི་​ཡུལ་​གྲུ་​ཀུན་​ལ་​དབང་​བསྒྱུར་​བར་​མ་​ཟད། སྐབས་​ཤིག་​ན། སྣེ་​གདོང་​གོང་​མ་​དང་​། རིན་​སྤུངས་​པ་​སོགས་​ཀྱིས་​ཀྱང་​ངོ་​ལྟོས་​མཛད་​དགོས་​པ་​ལྟ་​བུར་​བྱུང་​ཡོད་​ཚོད། སྡེ་​པ་​བཀྲ་​ཤིས་​རབ་​བརྟན་​འདིའི་​དབང་​འོག་​ཏུ་​བོད་​ཡུལ་​དབུས་​སྐྱིད་​ཤོད་​འདི་​ཡོད་​པར་​མ་​ཟད། སྣེ་​གདོང་​གོང་​མའི་​བློན་​ཆེན་​མཛད་​ནས་​ཆབ་​སྲིད་​ཀྱི་​ཞབས་​འདེགས་​བྱེད་​པོ་​གཙོ་​བོ་​ཞིག་​ཡིན་​པར་​ངེས། གང་​ཕྱིར་​ཞེ་​ན། རྒྱལ་​དབང་​བཞི་​པའི་​རྣམ་​ཐར་(ཤོག་​གྲངས་​༢༤)ལས། རིན་​སྤུངས་​ཞབས་​དྲུང་​ངག་​དབང་​འཇིགས་​གྲགས་​ཀྱིས་​ས་​སྐྱོང་​བཀྲ་​ཤིས་​རབ་​བརྟན་​པ་​ལ་​འཕྲིན་​དུ་​བྱ་​བ་​ཡོན་​ཏན་​གསུམ་​གྱི་​དོ་​ཤལ་​བྱ་​བ་​ཕུལ་​གནང་​ཚུལ་​དང་​། དེའི་​དོན་​ཡང་​དེ་​ཉིད་(ཤོག་​གྲངས་​༢༤)ལས། བོད་​ཤིང་​སྒོ་​ཅན་​གྱི་​རྒྱལ་​སྲིད་​འཆགས་​འཇིག་​ཇི་​ལྟར་​བྱེད་​ཀྱང་​ཁྱོད་​ཀྱི་​ལག་​ཏུ་​ཡོད་​དོ་​ཞེས། མདུན་​ན་​འདོན་​གྱི་​གཙོ་​བོ་​དང་​། དཔའ་​མཛངས་​རྟུལ་​ཕོད་​པ་ [page 17] སོགས་​ལ་​བརྟེན། ཟོལ་​གྱི་​བསྟོད་​པའམ་​སྨད་​པ་​གང་​རུང་​དུ་​སྙན་​གྱི་​དགོངས་​པའི་​དབང་​གིས་​འཐེན་​ཆོག་​པའི་​ཚིག་​སྦྱོར་​ངོ་​མཚར་​བ་​དང་​། ཞེས་​དང་​། སྐྱིད་​ཤོད་​ཞབས་​དྲུང་​བཀྲ་​ཤིས་​རབ་​བརྟན་​པ་​མངའ་​ཐང་​མཐོ་​བ་​དང་​། དགྲ་​ཐོག་​ལ་​དཔའ་​ཞིང་​མཁྱེན་​སྤྱོད་(=དཔྱོད)ཡངས་​པར་​སོང་​བས་​རང་​གཞན་​ཀུན་​གྱིས་​བསྔགས་​པའི་​གནས་​སུ་​གྱུར་​པ་​དེ་​ལ། ཞབས་​དྲུང་​རིན་​པོ་​ཆེ་​བསོད་​ནམས་​རྒྱ་​མཚོས་(=རྒྱལ་​དབང་​གསུམ་པ)། ཁྱོད་​རང་​འཇིགས་​བྱེད་​ཀྱི་​རྣལ་​འབྱོར་​བ་​ཡིན་​པས་​འདི་​ཉེ་​བར་​མཁོ་​བ་​ཡོད་​གསུངས་​ནས། དངུལ་​གྱི་​ཀ་​པཱ་​ལི་​ཁ་​གཅོད་​ལ་​གཡུ་​ཁྱུག་​པོ་​ཡོད་​པ་​གནང་​བ། འདི་​སྐབས་​སྡེ་​པས་(འདི་​སྐྱིད་​ཤོད་​སྡེ་​པ་​ཆོས་​རྗེའི་​ཡབ་​ཡིན)ཀ་​པཱ་​ལིས་​གཙོས་​ཟང་​ཟིང་​གི་​དངོས་​པོ་​མང་​པོ་​དང་​། ཆོས་​ལུང་​བདེ་​ལེགས་​ཀྱི་​ས་​རྣམས་(རྒྱལ་​དབང་​བཞི་​པ་​ལ་)འབུལ་​བ་​མཛད། ཅེས་​སོགས་​གསུངས་​པ་​ལ་​དཔག་​ན་​དེ་​ལྟར་​ར་​འཕྲོད་​པར་​འདུག དེ་​ཡང་​སྡེ་​པ་​འདིའི་(བཀྲ་​ཤིས་​རབ་​བརྟན་)སྐུ་​མཆེད་​ནང་​སོ་​དོན་​གྲུབ་​རྒྱལ་​པོ་​ས་​འབྲུག་​ལོར་(1568)གཤེགས་​ནས་​ལོ་​བདུན་​པ་​ཤིང་​ཕག་​ལོ་(1575)ལ། སྡེ་​པ་​རིན་​སྤུངས་​པས་​དམག་​ཁྲི་​ཕྲག་​ཏུ་​ཉེ་​བ་​བཏེགས་​ནས་​སྟོད་​ལུང་​སོགས་​བཅོམ་​ནས་​སྐྱིད་​ཤོད་​དུ་​སླེབས་​སྐབས་​དགྲ་​ཐབས་​ལ་​མངོན་​པར་​དཔའ་​བས་​གཙང་​དཔུང་​ཕྱིར་​བཟློག་​མཛད་​པར་​ངེས་​ལ། ྋགོང་​ས་​ལྔ་​པ་​ཆེན་​པོའི་​དེབ་​ཐེར་(ཤོག་​གྲངས་​༡༡༥)ལས་​ཀྱང་​འདི་​ལྟར་​གསུངས་​ཏེ། གཅུང་​སྡེ་​པ་​བཀྲ་​ཤིས་​རབ་​བརྟན་​པས། གོང་​སར་​ཡར་​རྒྱབ་​ནས་​ཞབས་​འདྲེན་​ཞུས་​སྐབས་​སྐྱིད་​ཤོད་​ཀྱི་​དཔུང་​རྣམས་​ལྷོ་​ཁར་​བཏོན་​པ་​སོགས་​སྡེ་​སྲིད་​ཀྱི་​ཞབས་​ཏོག་​ཏུ་​འགྱུར་​བར་​བརྟེན། གཞིས་​ཀ་​བྲག་​དཀར་​གྱི་​རྫོང་​དཔོན་​གནང་​། སྐྱིད་​སྨད་​རྣམ་​རྒྱལ་​སྒང་​གི་​སྒྲུབ་​མཆོད་​གླིང་​མཁར་​དུ། སྣེ་​གདོང་​ཡར་​རྒྱབ་​སོགས་​ལྷོ་​རྒྱུད་​ཀྱི་​དཔུང་​རྣམས་​འབྱོར་​བའི་​སྟེང་​དུ། སྡེ་​པ་​བཀྲ་​ཤིས་​གཉིས་(ཉིད་?)ཀྱིས་​འགོ་​མཛད་​ནས་​མཆོངས་​པ་​དང་​། སྟོད་​ལུང་​མཚོ་​སྣ་​གདོང་​དུ་​ཡར་​གོང་​ཆུ་​སྙུག་​གཉལ་​བྱར་​ཡོར་​གསུམ། ལྷོ་​བྲག་​དྭགས་​ཀོང་​དུ་​རྒྱལ་​བཟང་​གི་​དཔུང་​ཞིབ་​སྒྲིལ་​བྱུང་​བ་​བཟློག་​ཐུབ་​པ་​སོགས་​དགྲ་​ཐོག་​ཏུ་​མངོན་​པར་​ལྕི་​བའི་​དཔའ་​གྲགས་​ཀྱིས་​སྲིན་​པོའི་​རྒྱལ་​པོ་​ལང་​ཀ་​མགྲིན་​བཅུ་​ལ་​སྐྱེངས་​པ་​སྟེར་​ནུས། དགའ་​ལྡན་​དངུལ་​གདུང་​རིན་​པོ་​ཆེར་​སྒོ་​རྒྱན། འཕྲུལ་​སྣང་​གཙུག་​ལག་​ཁང་​གི་​གསེར་​ཐོག་​བཟོ་​བ། རིན་​ཆེན་​སྒང་​དུ་​རིག་​པའི་​དབང་​ཕྱུག་​ཆོས་​ཀྱི་​གྲགས་​པའི་​རིང་​ལུགས་​ཀྱི་​བཤད་​གྲྭ་​འཛུགས་​པ་​སོགས་​རྣམ་​དཀར་​གྱི་​མཛད་​པའི་​ཟླ་​སྣང་​གིས་​ལེགས་​བྱས་​པུཎྜ་​རི་​ཀའི་​ཚལ་​ཆེས་​ཆེར་​རྒྱས་​པར་​མཛད་​ཅིང་​། ཞེས་​སོགས་​གསུངས་​པ་​དེ་​དག་​ལ་​དཔག་​ན་​ཡང་​སྐྱིད་​ཤོད་​སྡེ་​པ་​བཀྲ་​ཤིས་​རབ་​བརྟན་​འདི་​ཆོས་​སྲིད་​ལུགས་​གང་​ཐད་​ནས་​མངོན་​པར་​འཕགས་​པ་​ཞིག་​ཡིན་​པར་​གྲུབ་​ལ། དེ་​ཡང་​རྗེ་​ཙོང་​ཁ་​པ་​ནས་​རྒྱལ་​དབང་​གསུམ་​པའི་​བར་​དུ། བོད་​ཡུལ་​དབུས་​ཀྱི་​དགེ་​ལྡན་​པ་​སེ་​འབྲས་​སོགས་​ཀྱི་​སྦྱིན་​བདག་​གི་​གཙོ་​བོ་​ནི། སྡེ་​པ་​སྣེལ་​པའི་​གདུང་​རྒྱུད་​སྔ་​ཕྱི་​རྣམས་​ཡིན་​ཡང་​རྗེས་ [page 18] སུ་​སྡེ་​པ་​སྣེལ་​པའི་​དབང་​ཉམས་​པ་​ནས་​སྐྱིད་​ཤོད་​སྡེ་​པ་​ཡབ་​སྲས་​འདི་​རྣམས་​མངའ་​ཐང་​ཤིན་​ཏུ་​དར་​ཞིང་​དགེ་​ལྡན་​པའི་​བསྟན་​པའི་​ཞབས་​འདེགས་​ཞུ་​མཁན་​གཙོ་​བོ་​ཞིག་​བྱུང་​འདུག འབྲས་​སྤུངས་​དགའ་​ལྡན་​ཕོ་​བྲང་​ཞེས་​ད་​ལྟ་​གྲགས་​ཆེ་​བ་​འདི་​བཞེངས་​རྒྱུའི་​བཀའི་​བཀོད་​དང་​སྦྱིན་​པར་​སྣང་​སྟེ། ྋརྒྱལ་​དབང་​བཞི་​པའི་​རྣམ་​ཐར་(ཤོག་​གྲངས་​༢༦)ལས། ཨར་​པོའི་​སྐབས། དབྱངས་​ཅན་​ངག་​གི་​དབང་​ཕྱུག་​ས་​སྐྱོང་​བཀྲ་​ཤིས་​རབ་​བརྟན་​པས་(ཕྱག་​མཛོད་​ཆོས་​བཟང་​འཕྲིན་​ལས་=སྐུ་​མདུན་​རིན་​པོ་​ཆེ་​ཆོས་​བཟང་​འཕྲིན་​ལས་​དང་​སྡེ་​པ་​འདི་​གཉིས་​ཀྱིས)ཐུགས་​ཁུར་​མཉམ་​བཞེས་​ཀྱི་​རྣམ་​པས། ཞལ་​བཀོད་​དང་​འུ་​ལག་​གཏོང་​བ་​སོགས་​མཐུན་​རྐྱེན་​མང་​དུ་​བསྒྲུབས། ཞལ་​བཀོད་​ལ་​ཕེབས་​རེས་​ཀྱི་​སྡེ་​པ་​དཔོན་​གཡོག་​ཚང་​མས་​དན་​འབག་​མདའ་​ནས་​ཆིབས་​བཤོལ་​ཏེ་​རྩིག་​རྡོ་​བསྐྱེད་​པ། རྗེ་​བཙུན་​མི་​ལས་​སྲས་​མཁར་​དགུ་​ཐོག་​རྩིག་​པ་​ལ་​འགྲན་​བཟོད་​པ་​ལྟ་​བུ་​མཛད་​སྐད། ཅེས་​གསུངས་​པས་​གྲུབ་​ལ།

དེ་​ཡང་​། ད་​ལྟའི་​དགའ་​ལྡན་​ཕོ་​བྲང་​ངོ་​མཚར་​གྲགས་​སྙན་​ཅན་​འདི་​དེ་​ལྟར་​མ་​བཞེངས་​གོང་​ལ་​ཡང་​དགའ་​ལྡན་​ཕོ་​བྲང་​བྱ་​བ་​ཡོད་​པར་​སྣང་​སྟེ། ྋརྒྱལ་​དབང་​གཉིས་​པའི་​རྣམ་​ཐར་(ཤོག་​གྲངས་​༣༤)ལས། ས་​ཕོ་​སྟག་​གི་​ལོ་(1518)ལ་(སྣེ་​གདོང་)གོང་​མ་​ཆེན་​པོས་​དགའ་​ལྡན་​ཕོ་​བྲང་​ཡང་​གནང་​སྟེ། ལོ་​རེ་​བཞིན་​དགུན་​དཔྱིད་​འབྲས་​སྤུངས་​དང་​། དབྱར་​སྟོན་​ཤས་​ཆེར་​རྒྱལ་​དུ་​བསྡད། ཞེས་​གསུངས། དེས་​ན། དེའི་​སྐབས་​ཀྱི་​དགའ་​ལྡན་​ཕོ་​བྲང་​ནི། རྒྱལ་​དབང་​བཞི་​པའི་​རྣམ་​ཐར་(ཤོག་​གྲངས་​༣༤)ལས། སྔར་​སྣེའུ་​རྫོང་​པའི་​གཞིས་​ཀ་​རྡོ་​ཁང་​སྔོན་​མོར་​གྲགས་​པ་​ཆུང་​ངུ་​ཞིག་​ལས་​སྤྲོས་​པའི་​ཕོ་​བྲང་​གི་​ལྟེ་​བ་​ལེགས་​རྒྱུ་​མེད་​པ། རྗེ་​གོང་​མ་​སོག་​ཡུལ་​དུ་​ཐེགས་​པའི་​རྗེས་​སུ་​དགའ་​ལྡན་​ཕོ་​བྲང་​གསར་​བ་​འདི་​ཉིད། ཅེས་​སོགས་​གོང་​དུ་​གསལ་​བ་​ལྟར་​སྐུ་​མདུན་​ཆོས་​བཟང་​འཕྲིན་​ལས་​དང་​ས་​སྐྱོང་​བཀྲ་​ཤིས་​རབ་​བརྟན་​གཉིས་​ཀྱིས་​དགའ་​ལྡན་​ཕོ་​བྲང་​གསར་​བཞེངས་​མཛད་​ཚུལ་​གསུངས་​པས་​ན། རྒྱལ་​དབང་​གཉིས་​པའི་​སྐབས་​ཀྱི་​དགའ་​ལྡན་​ཕོ་​བྲང་​དེ་​ནི། སྣེའུ་​རྫོང་​པའི་​གཞིས་​ཀ་​འམ་​ཕོ་​བྲང་​དེ་​ཡིན་​པར་​གདོན་​མི་​ཟ་​ལ། སྣེའུ་​རྫོང་​པའི་​གཞིས་​ཀ་​འམ་​ཕོ་​བྲང་​དེ་​ནི། རྗེ་​ཙོང་​ཁ་​པ་​དང་​། ཁྱད་​པར་​དུ་​འཇམ་​དབྱངས་​ཆོས་​རྗེ་​བཀྲ་​ཤིས་​དཔལ་​ལྡན་​པའི་​སྦྱིན་​བདག་​གཙོ་​བོ་​སྡེ་​པ་​སྣེལ་​པ་(སྣེའུ་​རྫོང་པ)ནམ་​མཁའ་​བཟང་​པོས་​དགོན་​གནས་​ཕུལ་​ནས་​དཔལ་​ལྡན་​འབྲས་​སྤུངས་​འདེབས་​རྒྱུའི་​ཞབས་​འདེགས་​ཞུས་​སྐབས་​དེར་​ཕོ་​བྲང་​ཞིག་​བཞེངས་​པ་​ལ་​སྣེའུ་​རྫོང་​པའི་​གཞིས་​ཀ་​ཞེས་​གྲགས་​པར་​སྙམ་​ལ། རིམ་​གྱིས་​ཆོས་​སྡེ་​འདི་​ཉིད་​གཞི་​རྒྱ་​ཆེར་​འཕེལ་​བས་​དགོན་​པའི་​ནང་​དུ་​ཚུད་​པ་​ཡིན་​ནམ་​ཡང་​སྙམ། ལོ་​རྒྱུས་​འདིའི་​དབང་​དུ་​བྱས་​ན། དགའ་​ལྡན་​ཕོ་​བྲང་​ཞེས་​འབོད་​པ་​དེ་​ནི་​ཆོས་​ལུགས་​གྲུབ་​མཐའི་​དབང་ [page 19] གིས་​བཏགས་​པ་​ཞིག་​གཏན་​མིན་​པར་​སེམས། གང་​ལྟར་​ཡང་​ས་​སྐྱོང་​བཀྲ་​ཤིས་​རབ་​བརྟན་​གྱིས་​སྦྱིན་​བདག་​དང་​ཁུར་​བཞེས་​མཛད་​ནས་​བཞེངས་​པའི་​དགའ་​ལྡན་​ཕོ་​བྲང་​དེ་​ནིྋ་​རྒྱལ་​དབང་​སྐུ་​རིམ་​བྱོན་​གྱི་​བླ་​བྲང་​ཡིན་​ལ། ྋགོང་​ས་​ལྔ་​པ་​ཆེན་​པོས་​བོད་​ཆབ་​སྲིད་​ཀྱི་​ཐུགས་​འགན་​བཞེས་​པ་​ནས་​བཟུང་​བླ་​བྲང་​གི་​མཚན་​དེ་​བོད་​གཞུང་​ལ་​འཇགས་​པར་​ངེས། དེ་​ལྟར་​ས་​སྐྱོང་​བཀྲ་​ཤིས་​རབ་​བརྟན་​འདི་​ནི། སྲིད་​ཕྱོགས་​ཙམ་​མ་​ཡིན་​པར་​རྒྱལ་​རབས་​ལོ་​རྒྱུས་​སྙན་​ངག་​རིག་​གནས་​སོགས་​ལ་​ཡང་​མཁྱེན་​སྤྱན་​ཤིན་​ཏུ་​ཡངས་​པར་​ངེས་​ཏེ། དེབ་​ཐེར་​རྒྱ་​མཚོ་(སྟོད་​ཆ་​ཤོག་​གྲངས་​༨པ་)ལས། སྡེ་​པ་​སྐྱིད་​ཤོད་​པའི་​གདུང་​རབས་​སྟོད་​ཆ་​ཨ་​ཁུ་​བཀྲ་​ཤིས་​དང་​། སྨད་​ཆ་​བཀའ་​བློན་​མདོ་​མཁར་​པ་​ཚེ་​རིང་​དབང་​རྒྱལ་​གྱི་​ཡབ་​ཞབས་​དྲུང་​ངག་​དབང་​ཚངས་​པའི་​དབྱངས་​ཀྱིས་​བསྒྲིགས་​པ་(སྡེ་​པ་​སྐྱིད་​ཤོད་​པའི་​གདུང་​རབས་​དཔེ་​ཤིན་​ཏུ་​དཀོན་​པས་​ལག་​ཏུ་​མ་​སོན)། ཞེས་​གསུངས་​པ་​ལྟར་​གྱི་​ཨ་​ཁུ་​བཀྲ་​ཤིས་​བྱ་​བ་​ཡང་​ས་​སྐྱོང་​འདི་​ཉིད་​ཡིན་​པར་​ངེས། གོང་​དུ་​དྲངས་​པ་​ལྟར་​རྒྱལ་​དབང་​གསུམ་​པའི་​རྣམ་​ཐར་(ཤོག་​གྲངས་​༩༢ ཉ)ལས། ར་​སྒྲེང་​ནས་(སོག་​ཡུལ་​ཏུ་​ཕེབས་(1577)སྐབས)ཆིབས་​ཐོག་​ཏུ་​འཁྱོན་​ཐོག་​ས་​སྐྱོང་​བཀྲ་​ཤིས་​པས་​ཆིབས་​ཡོབ་​ལ་​འཇུས་​ནས། བསྟན་​པའི་​དཔལ་​གྱུར་​བླ་​མའི་​ཞབས་​པད་​བརྟན། བསྟན་​འཛིན་​སྐྱེས་​བུས་​ས་​སྟེང་​ཡོངས་​ལ་​ཁྱབ། ཅེས་​ཚིག་​རྐང་​གཉིས་​འཕྲལ་​རྩོམ་​མཛད་​ཐོག མཆི་​མས་​བརྣངས་​ཏེ་​གསུང་​རྒྱུ་​མ་​བྱུང་​བས། བསྟན་​པའི་​སྦྱིན་​བདག་​མངའ་​ཐང་​འབྱོར་​པ་​རྒྱས། བསྟན་​པ་​ཡུན་​རིང་​གནས་​པའི་​བཀྲ་​ཤིས་​ཤོག ཅེས་​ཆིབས་​ཐོག་​ནས་​གནང་​ངོ་​། ཞེས་​གསུངས་​པ་​བཞིན། གོང་​གི་​ཚིག་​བཅད་​སྨོན་​ལམ་​འདི་​ནི་​ད་​ལྟ་​ཡང་​དགེ་​ལྡན་​པ་​ཡོངས་​ཀྱིས་​ཞལ་​འདོན་​གནང་​བཞིན་​པ་​ཞིག་​ཡིན། གཞན་​ཡང་​རྒྱལ་​དབང་​གསུམ་​པའི་​རྣམ་​ཐར་(ཤོག་​གྲངས་​༩༩ ཉ)ལས། སྡེ་​པ་​བཀྲ་​ཤིས་​རབ་​བརྟན་​པས་​ཞུ་​ཡིག་​ངང་​པའི་​ཕོ་​ཉ་​ཞེས་​སྙན་​ངག་​གི་​ལམ་​ནས་​དྲངས་​པ་​དེ་​དང་​། རིན་​པོ་​ཆེ་​བོད་​མཁར་​པ་​གཉིས་​ཀྱིས་​མྱུར་​དུ་(སོག་​ཡུལ་​ནས་​བོད་​དུ)ཕེབས་​དགོས་​པའི་​ཞུ་​ཡིག་​ནན་​ཆེན་​པོ་​དང་​། རྒྱལ་​པོ་​ཨལ་​ཐན་​པ་​ཡང་​དགོངས་​པར་​གང་​གཏད་​ལས་​སྤྲོས་​པའི་​ནན་​ཆགས་​མི་​འགབ་​ཚུལ་​སོགས་​ཞུ་​ཡིག་​རྒྱས་​པར་​འདུག་​པ་​ཁོ་​བོས་(གོང་​ས་​ལྔ་​པ་)ཀྱང་​མཐོང་​། ཞེས་​སོགས་​གསུངས་​པས་​ཀྱང་​སྡེ་​པ་​བཀྲ་​ཤིས་​རབ་​བརྟན་​འདི་​སྲིད་​ཕྱོགས་​ཙམ་​མིན་​པར་​རིག་​གནས་​སྙན་​ངག་​སོགས་​ལ་​ཡང་​མཁས་​པ་​ཆེན་​པོ་​ཞིག་​ཡིན་​ཚོད་​འདུག །

རྩོམ་འདིའི་འབྱུང་ཁུངས། http://www.thdl.org/collections/journal/jiats/index.php?doc=jiats02gyatsoy.xml&s=d0e400