གཅིག རྩོམ་རིག་སྤྱི་བཤད།

བེ་རི་འཇིགས་མེད། ༡ རྩོམ་རིག་གི་ངོ་བོ་དང་ནུས་པ། རྩོམ་རིག་ནི་མིའི་རིགས་ཀྱི་སྤྱི་ཚོགས་ཁོར་ཡུག་དང་ཚོར་བའི་རླབས་རིས་ལ་ལྟོས་གྲུབ་ཀྱི་འབྲེལ་བ་ཆེས་ཆེར་ལྡན་པའི་ངག་གི་འདུ་བྱེད་དམ། སྒྱུ་རྩལ་རང་བཞིན་ལྡན་པའི་ངག་གི་རྣམ་པ་དམིགས་བསལ་ལ་ཞིག་ལ་ཟེར། ཡང་ན། རྩོམ་པ་པོའི་བསམ་བློའི་ཀུན་རྟོག་ལ་དགའ་སྐྱོ་ཁྲོ་ཆགས་གང་ཞིག་གིས་གཡོ་འགུལ་ཐེབས་པ་ལས་བྱུང་བའི་ནང་བསམ་བློའི་འཆར་སྒོ་དེ་ཉིད། ཕ་རོལ་པོས་གོ་བ་ཇི་ལྟར་བ་བཞིན་ལེན་ཐུབ་པའི་སྒྱུ་རྩལ་གྱི་བརྡ་ཐབས་ཤིག་ཡིན་ན་ཆོག །ནུབ་ཕྱོགས་པ་དང་དེང་རབས་པ་ཁ་ཅིག་གིས། རྩོམ་རིག་ནི་སེམས་ཀྱི་སེམས་ཀྱི་སྣང་བརྙན་ཡིན་ཟེར། སྤྱིར་བཏང་རྩོམ་ཞེས་པ་ནི་བྱ་བ་གང་ཞིག་བྱེད་པའི་དོན་ལ་ཐད་ཀར་བཏགས་པའི་མིང་སྤྱིར་བཏང་པ་ཞིག་ཡིན་ལ། ཞེ་ཚིག་སྦྱར་ན་མཛད་དང་གནང་ཞེས་པ་དང་དོན་འདྲ་སྟེ། སྐྱེས་བུ་དམ་པའི་མཛད་པ་རེད་ཅེས་པ་ལྟ་བུས་ཤེས་ཐུབ་པས་སོ།། ཞེ་ཚིག་མ་སྦྱར་ན་བཟོ་བ་དང༌། ཡང་དོན་འདྲ་བས་དེས་ན། རྩོམ་ཞེས་པ་ནི་ཤོག་ཐོག་སྨྱུག་རྩེ་བཙུགས་པའི་ཆ་ཤས་ཁོ་ན་ལ་གོ་མི་དགོས་པ་སེམས་སོ།། འོན་ཀྱང་དུས་ཕྱིས་སམ་དེང་སང་ནི་རྩོམ་རིག་གི་ཐ་སྙད་གཙོ་བོ་འཇུག་ས་ནི། སྙན་ཚིག་དང་སྡེབ་སྦྱོར་གྱི་གཞི་རྐང་བརྟན་པོ་ལྡན་པའི་ཤོག་ཐོག་གི་ནག་རིས་ལ་གོ་བའི་སྲོལ་རྒྱུན་འབྱམས་སུ་ཀླས་ཟིན་པས། དེ་ཉིད་དབང་བཙན་པོའི་ལུགས་སུ་བྱས་ན་འཐད་དོ་སྙམ་དུ་སེམས་སོ།། ཡང་འགའ་ཞིག་གིས། རྩོམ་རིག་ཅེས་པའི་དོན་ནི། སྙན་རྩོམ། སྒྲུང་རྩོམ། ལྷུག་རྩོམ། ཟློས་གར་བཅས་པའི་ངག་གི་སྒྱུ་རྩལ་གྱི་རིག་པའི་གནས་ཏེ། བཅད་ལྷུག་སྤེལ་མ་གསུམ་གྱི་བདག་ཉིད་ཅན་གྱི་སྒྲ་ཡང་འཇུག་གི་སྙན་ངག་གི་དོན་དངོས་སོ།། ཞེས་བྲིས་འདུག

རྒྱ་སྐད་ཐོག་ཝིན་ཞུའེ་（文学）ཞེས་ཝིན་ནི་རྩོམ་དང༌། ཞུའེ་ནི་རིག་པ་སྟེ། བོད་སྐད་ཐོག་རྩོམ་རིག་ཞེས་པ་འདི་ཐོབ་པ་ཡིན། དེང་རབས་བོད་ཀྱི་སྨྱུག་ཐོག་པ་འགའ་ཞིག་གིས་རྒྱ་ཡི་ཝུན་ཞུའོ་དང་བོད་ཀྱི་སྙན་ངག་རིག་པ་གཉིས་དོན་གཅིག་མིང་གི་རྣམ་གྲངས་སུ་འདོད་པ་ནི། རྩོམ་པ་པོའི་དགོངས་ཚུལ་ཙམ་ལས་གནས་ལུགས་དངོས་ལ་རེག་པའི་བཤད་པ་ཡིན་མིན་མི་ཤེས། ནུབ་ཕྱོགས་པ་འགའ་ཞིག་གིས་རྩོམ་རིག་ལ་ཁྱབ་ཆེ་ཆུང་གཉིས་སུ་ཕྱེས་ཏེ། ཁྱབ་ཆེ་བའི་དབང་དུ་བྱས་ན་ཤོག་ཐོག་ཡི་གེ་ཕབ་ཚད་ལ་རྩོམ་རིག་ཟེར་བ་དང༌། ཁྱབ་ཆུང་བའི་དབང་དུ་བྱས་ན་དུས་བྱེ་བྲག་པ་དང་ཡུལ་བྱེ་བྲག་པ། སྐད་ཡིག་བྱེ་བྲག་དང་བརྗོད་གཞི་བྱེ་བྲག་པ་གང་ཞིག་གི་ཐོག་ནས་བྲིས་པའི་ཡི་གེ་ལ་གོ་དགོས་ཚུལ་བཤད་འདུག རྒྱ་གར་གྱི་གནའ་བོའི་མཁས་པ་ཚད་ལྡན་ཁ་ཅིག་ནི། སྒྲ་དོན་མཉམ་བསྲེས་ཀྱི་རིག་པ་ལ་རྩོམ་རིག་ཏུ་འདོད། མདོར་བསྡུས་ན་རྩོམ་རིག་ནི་ངག་གིས་བསྡུས་པའི་སྒྱུ་རྩལ་གྱི་རིག་པ་ཞིག་ལ་ཟེར་ཞིང༌། རིག་པ་དེ་ཉིད་ཀྱི་ཚབ་མཚོན་ནུས་པའི་ཡི་གེ་ལ་རྩོམ་ཡིག་ཟེར་བ་ཡིན། དེའི་གོ་དོན་དང་དབྱེ་བ། རྩོམ་ལུགས་སོགས་ཀྱི་རྣམ་གཞག་བསྟན་པའི་ངག་རིག་ལ་རྩོམ་རིག་གི་གཞུང་ཟེར། རྩོམ་རིག་གི་ནུས་པ་ནི། ལུས་ལ་སྲོག་གིས་འཁྱུད་པ་དང༌། སྲོག་ལ་དབུགས་ཀྱིས་འཁྱུད་པ་ལྟར། རྩོམ་པ་པོས་དམིགས་ཡུལ་གང་ཞིག་བཟུང་ནས་བྲིས་པའི་རྩོམ་ཡིག་དེ་སུ་ཞིག་གིས་ཀློག་པ་ན། རྩོམ་པ་པོའི་བསམ་བློའི་ནང་གི་དགའ་སྡང་ཁྲོ་ཆགས་ཀྱི་རྣམ་པ་གང་ཞིག་འཕྱོ་ཡོད་པ་དེའི་ཤུལ་ནས་ཀློག་པ་པོའི་བསམ་བློ་ཡང་ཤུགས་མ་ཐུབ་ཀྱིས་ཁ་ཤོར་ནས་འགྲོ་བ་མ་ཟད་ཀློག་པ་པོའི་སེམས་ཁོང་དུ་རྩོམ་པ་པོའི་ཚོར་བ་གསོན་པོ་ཞུགས་ནས། རྩོམ་པ་པོའི་བསམ་བློའི་ཚབ་མཚོན་བྱས་ཏེ་དགའ་སྡང་ཁྲོ་ཆགས་ཀྱི་ཚོར་བ་བརྗེན་པས་རང་བློ་ཡོངས་སུ་བསྒྱུར་འགྲོ་བ་དེ། རྒྱ་ནག་གི་རྩོམ་པ་པོ་ཁ་ཅིག་གིས་སྙན་ངག་གི་སྲོག་ཏུ་འདོད་ཅིང༌། རང་རེའི་རྩོམ་རིག་མཁས་པ་ཚོས་དེ་འདྲ་འདོད་མཁན་ཡོད་མེད་ད་ཕན་མ་མཐོང་མོད། འདི་ལ་རྩོམ་རིག་གི་ནུས་པ་ཞེས་འགྲེལ་བཤད་བྱས་ན་འོས་ཤིང་འཚམ་པར་སེམས། དཔེར་ན། སྟོན་པ་ཐུགས་རྗེ་ཅན་གྱི་ལུང་སྡེ་བཞི་ཉན་པ་དང་ཀློག་པ་ལས། ཉན་མཁན་དང་ཀློག་མཁན་ཚོ་འཁོར་བ་ལ་ཞེན་པ་ལོག་ནས་ཐར་པ་ལ་ཡིད་སྨོན་ཤོར་བ་དང༌། སྲོང་བཙན་སྒམ་པོའི་ལོ་རྒྱུས་ཀློག་པས་མི་རིགས་ཀྱི་སྤོབས་པ་སླེབས་པ་དང༌། མི་ལའི་མགུར་འབུམ་ཀློག་པ་ལསད་འཁོར་བ་ལ་ཞེན་ཆགས་ཆུང་དུ་འགྲོ་བ་དང་། དགེ་འདུན་ཆོས་འཕེལ་གྱི་འདོད་པའི་བསྟན་བཅོས་ལ་བརྟེན་ནས་འདོད་སྲེད་ཀྱི་མེ་ལྕེ་འཕྱུར་བ་ལྟ་བུས་མཚོན་ནུས་པ་ཞིག་རེད་སྙམ། དོན་བསྡུས་ན། རྩོམ་ཡིག་དེ་དང་དེའི་ནུས་པ་ལ་བརྟེན་ནས་ཀློག་པ་པོའི་སེམས་ཁམས་ལ་རྩོམ་པ་པོའི་མངོན་འདོད་ཀྱི་བརྗོད་གཞིའི་སྲོག་རྩ་ཞུགས་པ་ཡིན་ཞེས་བརྗོད་ན་མི་འཚམ་པ་མེད་སྙམ།