User talk:ལུང་རྟོགས
ཕྱེད་བརྒྱུད་དངོས་པོའི་རྣམས་དབྱེ།[རྩོམ་སྒྲིག]
རྒྱུན་གཏན་གྱི་འཚོ་བའི་ཁྲོད་ཕྱེད་བརྒྱུད་དངོས་པོར་དབྱེ་ན་གཉིས་སུ་ངེས་པ་ནི། རང་འབྱུང་ཕྱེད་བརྒྱུད་དངོས་པོ།(Intrinsic Semiconductor) བཅོས་འབྱུང་ཕྱེད་བརྒྱུད་དངོས་པོ།(Extrinsic Semiconductor)
རང་འབྱུང་ཕྱེད་བརྒྱུད་དངོས་པོ་ནི་བཅོས་ལྷད་མ་བཞུགས་པར་རང་བཞིན་གྱིས་ཕྱེད་བརྒྱུད་དངོས་པོའི་ངོ་བོ་ལྡན་པ་ཞིག་ཡིན། དཔེར་ན། ཤེལ་རྫས་དང་ཇེར་མི་ནམ་སོགས་ཡིན། རང་འབྱུང་ཕྱེད་བརྒྱུད་དངོས་པོའི་ནང་གི་སྡེབ་བྱེད་གློག་རྡུལ་གང་རུང་ཞིག་ལ་ཕྱི་རོལ་གྱི་དྲོད་ཟུངས་སྣོན་འཕེལ་བྱུང་ཚེ། གློག་རྡུལ་དེ་ཉིད་ཀྱིས་སྡེབ་བྱེད་གློག་རྡུལ་སྣོལ་སྒྲིག་གི་སྡོད་གཞི་ལས་གྱེས་ཏེ་ཡན་པོར་རྒྱུ་བ་ཡིན། གང་སྡེབ་བྱེད་གློག་རྡུལ་གྱི་སྣོལ་སྒྲིག་ལས་གྱེས་པའི་གློག་རྡུལ་དེ་ཉིད་ཀྱི་ཤུལ་དུ་ཕོ་ཟུངས་ཅན་གྱི་སྟོང་ཤུལ་ཞིག་ལྷག་ཡོད། ཕྱི་རོལ་གྱི་དྲོད་ཤུགས་ཇི་ཙམ་སྣོན་འཕེལ་བྱུང་བ་དེ་ཙམ་གྱིས། ཡན་རྒྱུའི་གློག་རྡུལ་དང་སྟོང་ཤུལ་དེ་མང་དུ་ཕྱིན་ནས་བརྒྱུད་ཁྲིད་དངོས་པོའི་རང་བཞིན་སྟོན་པ་ཡིན། རང་འབྱུང་ཕྱེད་བརྒྱུད་དངོས་པོར་སྤྱིར་བཏང་གི་དྲོད་ཚད་ཐོག་གློག་རྒྱུན་བརྒྱུད་ཁྲིད་བྱེད་པའི་ནུས་པ་ཆུང་ངུ་ཞིག་ལས་མེད། དེའི་ཕྱིར་རང་འབྱུང་ཕྱེད་བརྒྱུད་དངོས་པོར་དངོས་པོ་གཞན་གྱི་བཅོས་ལྷད་བཏང་ནས། གློག་རྒྱུན་བརྒྱུད་ཁྲིད་ཀྱི་ནུས་པ་འཕེལ་ཐབས་བྱེད་པའི་ཕྱེད་བརྒྱུད་དངོས་པོ་ཞིག་ལ་བཅོས་འབྱུང་ཕྱེད་བརྒྱུད་དངོས་པོ་ཞེས་ཟེར། བཅོས་འབྱུང་ཕྱེད་བརྒྱུད་དངོས་པོའི་ནང་དངོས་པོ་གཞན་གྱི་གློག་རྡུལ་བསྲེས་ལྷད་བཏང་ཏེ། ཡན་རྒྱུའི་གློག་རྡུལ་གྱི་ཁ་གྲངས་འཕེལ་ཐབས་བྱེད་པ་ཡིན།
འདེབས་འགྱུར།(dopping)
ཕྱེད་བརྒྱུད་དངོས་པོ་ཞིག་ནང་དངོས་པོ་གཞན་ཞིག་ལྷད་བསྲེས་གཏོང་བའི་བྱེད་ཐབས་དེ་ལ་འདེབས་འགྱུར་ཟེར། ཕྱེད་བརྒྱུད་དངོས་པོའི་རྡུལ་ཕྲན་ 108 རེར་ལྷད་བསྲེས་རྡུལ་ཕྲན་གཅིག་རེས་འདེབས་འགྱུར་བྱེད་ཀྱི་ཡོད་པ་དེ་ནི་བསྡུར་ཚད་ 108:1 ཡིན། རྒྱུན་གཏན་ཕྱེད་བརྒྱུད་དངོས་པོའི་ནང་སྡེབ་བྱེད་གློག་རྡུལ་གསུམ་ལྡན་དང་ལྔ་ལྡན་གང་རུང་གི་མ་རྡུལ་གྱིས་འདེབས་འགྱུར་བྱེད་ཀྱི་ཡོད།
འདེབས་འགྱུར་བྱེད་པའི་རྡུལ་ཕྲན་གྱི་ངོ་བོ་ལ་ལྟོས་ཏེ་བཅོས་གྲུབ་ཕྱེད་བརྒྱུད་དངོས་པོར་རྣམས་གཉིས་སུ་ངེས་པ་ནི།
མོ་ཁྲིད་ཕྱེད་བརྒྱུད་དངོས་པོ།(n-type Semiconductor) ཕོ་ཁྲིད་ཕྱེད་བརྒྱུད་དངོས་པོ།(p-type Semiconductor)
1༽མོ་ཁྲིད་ཕྱེད་བརྒྱུད་དངོས་པོ།
མོ་ཁྲིད་ཕྱེད་བརྒྱུད་དངོས་པོ་ནི་སྡེབ་བྱེད་གློག་རྡུལ་ལྔ་ལྡན་མ་རྡུལ་གྱིས་འདེབས་འགྱུར་བྱས་པ་ལས་གྲུབ་པ་ཞིག་རེད། སྡེབ་བྱེད་གློག་རྡུལ་ལྔ་ལྡན་གྱི་རྡུལ་ཕྲན་དཔེར་ན་འོད་ཀྱི་མ་མ་དང་བ་བླ་དེ་བཞིན་མིག་སྨན་ལ་སོགས་པ་བཞིན་གྲུབ་ཕྱེད་བརྒྱུད་དངོས་པོའི་ནང་སྣོན་འདེབས་བྱེད་སྐབས་སྡེབ་བྱེད་གློག་རྡུལ་བཞིས་ཕྱོགས་བཞིའི་བཞིན་གྲུབ་ཕྱེད་བརྒྱུད་དངོས་པོའི་རྡུལ་ཕྲན་བཞི་དང་ལྷན་དུ་སྣོལ་སྒྲིག་བྱེད་ཀྱི་ཡོད། དེ་བྱིངས་སྡེབ་བྱེད་གློག་རྡུལ་གཅིག་པོ་དེ་སྣོལ་སྒྲིག་བྱེད་ཡུལ་མེད་པར་རིམ་པས་ཡན་རྒྱུར་རོལ་ནས་ཕྱེད་བརྒྱུད་དངོས་པོ་དེས་གློག་རྒྱུན་བརྒྱུད་ཁྲིད་བྱེད་པར་རམས་འདེགས་བྱེད་བཞིན་ཡོད།་ཕྱེད་བརྒྱུད་དངོས་པོ་འདི་རིགས་ནང་གློག་རྒྱུན་བརྒྱུད་ཁྲིད་བྱེད་པོ་གཙོ་བོ་ནི་མོ་ཟུངས་ཅན་གྱི་གློག་རྡུལ་ཡིན་རྐྱེན་བཅོས་གྲུབ་ཕྱེད་བརྒྱུད་དངོས་པོ་འདི་རིགས་ལ་མོ་ཁྲིད་བཅོས་གྲུབ་ཕྱེད་བརྒྱུད་དངོས་པོ་ཞེས་འབོད་ཀྱི་ཡོད།
2༽ཕོ་ཁྲིད་ཕྱེད་བརྒྱུད་དངོས་པོ།
ཕོ་ཁྲིད་ཕྱེད་བརྒྱུད་དངོས་པོ་ནི་སྡེབ་བྱེད་གློག་རྡུལ་གསུམ་ལྡན་མ་རྡུལ་གྱིས་འདེབས་འགྱུར་བྱས་པ་ཡིན། སྡེབ་བྱེད་གློག་རྡུལ་གསུམ་ལྡན་གྱི་མ་རྡུལ་ཞིག་རང་འབྱུང་ཕྱེད་བརྒྱུད་དངོས་པོའི་ནང་འདེབས་འགྱུར་བྱེད་སྐབས། སྡེབ་བྱེད་གློག་རྡུལ་མཉམ་སྤྱོད་ཀྱི་སྣོལ་སྒྲིག་ནང་ཡོད་པའི་རང་འབྱུང་ཕྱེད་བརྒྱུད་དངོས་པོའི་མ་རྡུལ་གཅིག་གི་གནས་ས་ཟིན་ནས། ཕྱོགས་བཞིའི་རང་འབྱུང་ཕྱེད་བརྒྱུད་དངོས་པོའི་མ་རྡུལ་ལས། ཕྱོགས་གསུམ་གྱི་མ་རྡུལ་དང་ལྷན་དུ་སྡེབ་བྱེད་གློག་རྡུལ་མཉམ་སྤྱོད་ཀྱིས་སྣོལ་སྒྲིག་བྱེད་ཀྱི་ཡོད། ཕྱོགས་མཐའ་མའི་རང་འབྱུང་ཕྱེད་བརྒྱུད་དངོས་པོའི་མ་རྡུལ་དང་སྡེབ་བྱེད་གློག་རྡུལ་མཉམ་སྤྱོད་བྱེད་ཚབ་ན། ཕོ་ཟུངས་ཅན་གྱི་སྟོང་ཤུལ་ཞིག་ལས་སྡེབ་བྱེད་གློག་རྡུལ་མཉམ་སྤྱོད་བྱེད་པའི་གློག་རྡུལ་ལྡན་མེད། ཕོ་ཟུངས་ཅན་གྱི་སྟོང་ཤུལ་དེས་མཐའ་འཁོར་གྱི་སྡེབ་བྱེད་གློག་རྡུལ་གཞན་དག་འཐེན་འདུ་བྱས་ནས། སྣོལ་སྒྲིག་གི་སྟོང་ཆ་འགེངས་ཐུབ་པ་བྱེད་ཀྱི་ཡོད། སྣོལ་སྒྲིག་གི་སྟོང་ཆ་བསྲུབ་མཁན་གྱི་གློག་རྡུལ་དེ་དག་ནི། ཉེ་འཁོར་གྱི་སྡེབ་བྱེད་གློག་རྡུལ་སྣོལ་སྒྲིག་ལས་ཁ་བྲལ་བ་ཞིག་ཡིན་རྐྱེན། ཕོ་ཟུངས་ཅན་གྱི་སྟོང་ཤུལ་དེ་ནི་སྣོལ་སྒྲིག་གི་གནས་ས་གཅིག་ལ་གཅིག་རྒྱུད་ཀྱིས་བརྒྱུད་སྤོ་བྱེད་པ་དང་ཆབས་གཅིག། སྡེབ་བྱེད་གློག་རྡུལ་དེ་དག་ལུ་གུ་ལྟར་རྒྱུད་ཀྱིས་འདར་འགུལ་བྱེད་ཀྱི་ཡོད། སྡེབ་བྱེད་གློག་རྡུལ་དེ་དག་ལུ་གུ་ལྟར་རྒྱུད་ཀྱིས་འདར་འགུལ་བྱས་པ་དེས། གློག་རྒྱུན་བརྒྱུད་ཁྲིད་བྱེད་པར་རམས་འདེགས་བྱེད་པ་ཡིན། འོན་ཀྱང། སྡེབ་བྱེད་གློག་རྡུལ་གསུམ་ལྡན་མ་རྡུལ་གྱིས་འདེབས་འགྱུར་བྱེད་པའི་བཅོས་འབྱུང་ཕྱེད་བརྒྱུད་དངོས་པོ་འདིའི་ནང། ཕོ་ཟུངས་ཅན་གྱི་སྟོང་ཤུལ་ཇི་ཙམ་མང་བ་དེ་ཙམ་གྱིས་གློག་རྒྱུན་བརྒྱུད་ཁྲིད་བཟང་བ་ཡོད་རྐྱེན། ཕོ་ཟུངས་ཅན་གྱི་སྟོང་ཤུལ་དེ་ནི་གློག་རྒྱུན་བརྒྱུད་ཁྲིད་བྱེད་ལྟེ་ཡིན་པས་ན། ཕོ་ཁྲིད་ཕྱེད་རྒྱུད་དངོས་པོ་ཞེས་ཟེར།