ཡོངས་འཛིན་ཡེ་ཤེས་རྒྱལ་མཚན་

ཡོང་ཁུངས་Wikipedia

མདོ་སྔགས་རིག་གནས་དང་བཅས་པ་ལ་མི་འཇིགས་པའི་སྤོབས་པ་ཐོབ་ཅིང་མཁས་དགུའི་གཙུག་ན་རྒྱལ་མཚན་གྱི་ཏོག་ལྟར་མངོན་པར་མཐོ་ཞིང་བདུད་དང་ཕྱི་རོལ་རྒོལ་བ་གང་གིས་ཀྱང་འགྲན་པའི་རྔོ་མི་ཐོགས་པ་ཡོངས་འཛིན་ཡེ་ཤེས་རྒྱལ་མཚན་ཁོང་ནི་གཙང་སྟོད་སྐྱིད་གྲོང་པད་ཁུད་ནང་བའི་རིགས་སུ་ཡབ་ཚངས་པ་དཀར་པོ་དང་ཡུམ་ཚེ་རིང་དཔལ་འཛོམས་གཉིས་ཀྱི་སྲས་སུ་རབ་བྱུང་བཅུ་གཉིས་པའི་ཆུ་སྦྲུལ་སྤྱི་ལོ1713ལོར་དགེ་ལེགས་ཀྱི་མཚན་མ་དང་བཅས་ཏེ་སྐུ་འཁྲུངས། དགུང་ལོ་བདུན་ཏེ་ས་ཕག་སྤྱི་ལོ1719ལོར་ཐོས་བསམ་གླིང་གི་ཆོས་རྗེ་ཚེ་བརྟན་རྣམ་རྒྱལ་གྱི་དྲུང་དུ་དབུ་སྐྲ་གཙུག་ཕུད་ཕུལ་ཏེ་མཚན་ལ་དབུ་རྒྱན་ཆོས་འཕེལ་ཞེས་བསྩལ། ཨ་ནེས་ཀློག་བསླབས། དགུང་ལོ་བརྒྱད་དེ་ལྕགས་བྱི་སྤྱི་ལོ1720ལོར་གཙང་བཀྲ་ཤིས་ལྷུན་པོའི་དྲུང་རམས་པ་ནས་ཆོས་སྤྱོད་ཀྱི་རིགས་འཛིན་སྐྱོར་ཟླ་མེད་གནང༌། དགུང་ལོ་བཅུ་སྟེ་ཆུ་སྟག་སྤྱི་ལོ1722ལོར་གཙང་བཀྲ་ཤིས་ལྷུན་པོའི་ཆོས་སྒོར་ཞུགས་ཤིང༌། ལོ་དེར་པཎ་ཆེན་བློ་བཟང་ཡེ་ཤེས་ཀྱི་དྲུང་ནས་རབ་བྱུང་གི་སྡོམ་པ་བཞེས་པས་མཚན་ཡེ་ཤེས་རྒྱལ་མཚན་ཞེས་འདོགས་པར་གནང༌། དགུང་ལོ་བཅུ་བདུན་ཏེ་ས་བྱི་སྤྱི་ལོ1729ལོའི་བར་གཞུང་ཆེན་བཀའ་པོད་ལྔར་གསན་བསམ་མཛད། དེ་རྗེས་སྐྱིད་གྲོང་དུ་ཕེབས་ནས་ལོ་གསུམ་རིང་སྒྲུབ་པ་ལ་བརྩོན། དགུང་ལོ་ཉི་ཤུ་སྟེ་ཆུ་བྱི་སྤྱི་ལོ1732ལོར་གྲུབ་དབང་བློ་བཟང་རྣམ་རྒྱལ་གྱི་དྲུང་ནས་བསྙེན་རྫོགས་ཀྱི་སྡོམ་པ་བཞེས། དགུང་ལོ་ཉེར་གཅིག་སྟེ་ཆུ་གླང་སྤྱི་ལོ1733ལོར་དབུས་སུ་ཕེབས་ཏེ་ཕུར་ལྕོག་བྱམས་པ་རིན་པོ་ཆེར་མཇལ་ནས་ཟབ་ཆོས་འགའ་ཞུས་རྗེས་ས་ཕུག་གཅིག་ཏུ་སྲོག་འཚོའི་འཚོ་བར་བཅས་ཏེ་ལོ་གཅིག་རིང་བཞུགས། དགུང་ལོ་ཉེར་གསུམ་སྟེ་ཤིང་ཡོས་སྤྱི་ལོ1735ལོར་སྐྱིད་གྲོང་དུ་ཕེབས་ནས་གྲུབ་དབང་རིན་པོ་ཆེ་ཞི་བར་གཤེགས་པའི་དགོངས་རྫོགས་བསྒྲུབས། དགུང་ལོ་ཉེར་ལྔ་སྟེ་མེ་སྦྲུལ་སྤྱི་ལོ1737ལོར་དིང་རིར་ཕ་དམ་པའི་སྒྲུབ་གནས་མཁའ་འགྲོའི་གསང་ཕུག་ཏུ་འཚོ་བ་ངན་ངོན་ལ་བརྟེན་ནས་སྔ་རྗེས་མི་ལོ་བཅུ་གཉིས་ཧྲིལ་བོ་སྒྲུབ་པ་ལ་རྩེ་གཅིག་ཏུ་གཞོལ། དགུང་ལོ་ཞེ་བཞི་སྟེ་མེ་བྱི་སྤྱི་ལོ1756ལོ་ནས་དགུང་ལོ་རེ་ལྔ་སྟེ་མེ་བྱ་སྤྱི་ལོ1777ལོའི་བར་སྐྱིད་གྲོང་བསམ་གཏན་གླིང་དང༌། དགའ་ལྡན་ཕུག་པོ་ཆེ། ཆོས་སྡིངས་ཚུལ་ལྡན་གླིང༌། བལ་ཡུལ་ཐང་ངྷི་ཧ་ར་སོགས་ཀྱི་གཙུག་ལག་ཁང་རྟེན་དང་བརྟེན་པར་བཅས་པ་ཉམས་གསོ་གནང༌། དགུང་ལོ་རེ་གཉིས་ཏེ་ཤིང་རྟ་སྤྱི་ལོ1774ལོ་ལ་ཕེབས་སྐབས་ཏཱ་ལའི་བླ་མ་སྐུ་ཕྲེང་བརྒྱད་པ་ཐམས་ཅད་མཁྱེན་པ་འཇམ་དཔལ་རྒྱ་མཚོའི་ཡོངས་འཛིན་དང་པཎྜི་ཏའི་མཚན་བསྟོད་བཞེས་ནས་ཕོ་བྲང་ཆེན་པོ་པོ་ཏ་ལར་བཞུགས་ཏེ་དགུང་ལོ་བརྒྱད་ཅུ་སྟེ་ཆུ་བྱི་སྤྱི་ལོ1792ལོའི་བར་ཡོངས་འཛིན་མཛད། དེ་ཡང་ཁོང་གིས་འཆད་རྩོད་ངག་ལ་མ་ངེས་པར་སྲིད་ཕྱིར་མི་འཁྲུལ་རྩོམ་པ་དེ་ཞེས་གསུངས་པ་ལྟར་བསྟན་པ་རིན་པོ་ཆེ་གསལ་བར་མཛད་པའི་བསྟན་བཅོས་མཛད་པ་ལའང༌། གཞུང་ལུགས་དང༌། མདོ་སྔགས་ཀྱི་ཊཱིཀྐ། གསོལ་འདེབས། རྣམ་ཐར། བསྟོད་ཚོགས་དང་རྟོགས་བརྗོད། སྡེབ་སྦྱོར་གྱི་སྐོར་སོགས་མང་དག་ཅིག་གཞན་དབང་དུ་བརྩམས་ཀྱང་འདིར་རེ་རེ་བཞིན་བརྗོད་ན་མང་དོགས་པས་ཉུང་ངུ་བརྗོད་ན《བླ་མ་མཆོད་པའི་ཁྲིད་ཡིག》དང༌།《སྐྱེས་རབས་སོ་བཞིའི་རྣམ་བཤད་ཐེག་ཆེན་གསལ་བའི་སྒྲོན་མེ》། 《ཤེར་ཕྱིན་སྟོང་ཕྲག་བརྒྱད་པ》། 《མངོན་རྟོགས་རྒྱན་སྦྱར་ཏེ་བྱང་ཆུབ་ལམ་གྱི་རིམ་པའི་གནད་རྣམས་གསལ་བར་སྟོན་པའི་ཤེར་ཕྱིན་གསལ་བའི་སྒྲོན་མེའི་ལེགས་བཤད》། 《དམ་ཚིག་རྡོ་རྗེའི་དངོས་གྲུབ་ཀུན་འབྱུང》། 《ལམ་རིམ་བླ་རྒྱུད》སོགས་མདོ་སྔགས་ཀྱི་ཆོས་དཔེ་པོད་འབྲིང་བཅུ་དགུ་ཙམ་མཛད། དབུས་གཙང་གི་ཆོས་སྡེ་ཆེ་ཆུང་ཚང་མར་འདུལ་བའི་ཕྱག་ལེན་དང་ལམ་རིམ་གྱི་འཆད་སྤེལ་ནར་མར་བསྐྱངས། དགུང་ལོ་དོན་བདུན་བཞེས་པ་ས་བྱ་སྤྱི་ལོ1789ལོར་རྒྱལ་བ་འཇམ་དཔལ་རྒྱ་མཚོའི་ཐུགས་མོས་བྱུང་བ་ལ་བརྟེན་ནས་བསྟན་པའི་གཞི་མ་དགེ་འདུན་གྱི་སྡེ་ལ་རག་ལས་པར་དགོངས་ཏེ་གྲིབ་ཚེ་མཆོག་གླིང་དགོན་པ་ཕྱག་བཏབ་པས་འཆད་ཉན་གྱི་སྲོལ་རྒྱ་ཆེན་བཏོད། དགུང་ལོ་གྱ་གཅིག་ལ་ཕེབས་པ་རབ་བྱུང་བཅུ་གསུམ་པའི་ཆུ་གླང་སྤྱི་ལོ1793ལོར་གདུལ་བྱ་རྟག་འཛིན་ཅན་རྣམས་ཆོས་ལ་བསྐུལ་ཕྱིར་དགོངས་པ་ཆོས་དབྱིངས་སུ་ཐིམ།