ཨི་ཏ་ལིའི་རྒྱལ་ཁབ་དུ་བཞུགས་པའི་བོད་རིགས་མཁས་པ་གྲགས་ཅན་ནམ་མཁའི་ནོར་བུ་མཆོག་ནི། སྤྱི་ལོ་1938ལོར་མདོ་ཁམས་སྡེ་དགེ་ལྕང་རའི་ཉེ་འགྲམ་དགེ་འུག་ཅེས་པའི་ཡུལ་དུ་འཁྲུངས། དགུང་ལོ་གསུམ་པའི་སྟེང་ཨ་འཛོམས་རིན་པོ་ཆེའི་སྤྲུལ་སྐུར་ངོས་འཛིན་གནང་། ཁོང་གི་གསུང་རྩོམ་ནི་༼བོད་ཀྱི་ལོ་རྒྱུས་ལས་འཕྲོས་པའི་གཏམ་ནོར་བུའི་དོ་ཤལ༽ ༼ཞང་བོད་ལོ་རྒྱུས་ཏི་སེའི་འོད༽དང་༼གཟི་ཡི་ཕྲེང་བ༽ཞེས་པ་ནི་བོད་ཀྱི་གནའ་བོའི་ལོ་རྒྱུས་སྐོར། ༼སྒྲུང་ལྡེའུ་བོན་གསུམ་གྱི་གཏམ༽ ༼དཔེ་རྙིང་སྦས་པའི་རྒུམ་ཆུང་གི་ཕྱི་མོའི་སྐོར༽དང་༼རྫོགས་ཆེན་སྐོར་གྱི་དྲིས་ལན༽བྱ་བ་གཉིས་ནི་བོད་ཀྱི་གནའ་བོའི་ཆོས་ལུགས་སྐོར་དང་། ད་དུང་བོད་ཀྱི་གསོ་བ་རིག་པའི་སྐོར་ལ་༼བོད་ཀྱི་གསོ་རིག་ལས་མངལ་ཆགས་ཚུལ་དང་དེར་བརྟག་ཐབས༽བྱ་བ་དང་། སྤྱི་ཚོགས་རྟོག་དཔྱོད་སྐོར་གྱི་རྩོམ་ཡིག༼བྱང་འབྲོག་ལམ་ཡིག༽བཅས་མཛད་ཡོད།

ཆོས་རྒྱལ་སྤྲུལ་སྐུའམ། ད་ལྟ་འཛམ་གླིང་ཤར་ནུབ་ཀུན་ཏུ་ཡོངས་གྲགས་སུ་ནམ་མཁའི་ནོར་བུ་རིན་པོ་ཆེ་ཞེས་ཡོངས་སུ་གྲགས་པ་འདི་ཉིད། སྐུ་ན་ཆུང་དུས་ནས།ས་སྐྱའི་འཇམ་དབྱངས་བློ་གཏེར་དབང་པོ་དང་། བཀའ་བརྒྱུད་པའི་འབྲུག་ངག་དབང་རྣམ་རྒྱལ། རྙིང་མའི་ཨ་འཛོམ་འབྲུག་པ་སོགས་སྐྱེས་ཆེན་དམ་པ་དུ་མའི་སྐུ་སྐྱེ་ཡིན་པར་གྲགས་ཤིང་། དབོན་སྟོད་མཁྱེན་རབ་དང་། མི་ཉག་གངས་དཀར་རིན་པོ་ཆེ་སོགས་མཁས་གྲུབ་ཀྱི་སྐྱེས་བུ་དུ་མ་བསྟེན་ནས་གྲུབ་མཐའ་རིས་མེད་ཀྱི་མདོ་སྔགས་རིག་གནས་དང་བཅས་པའི་གཞུང་རྒྱ་ཆེན་པོ་ལ་ཐོས་བསམ་ལྷུར་ལེན་ཅིང་། དེ་བཞིན་དབང་ལུང་ཁྲིད་གསུམ་གྱི་སྨིན་གྲོལ་གྱི་བདུད་རྩིས་ཐུགས་རྒྱུད་ཡོངས་སུ་གཏམས། བྱེ་བྲག་ཏུ་རྫོགས་ཆེན་གྱི་རྣལ་འབྱོར་པ་ཉག་བླ་བྱང་ཆུབ་རྡོ་རྗེ་ལས་རྫོགས་ཆེན་ཟབ་དགུའི་གདམས་པ་མཐའ་དག་བུམ་པ་གང་བྱོས་ཀྱི་ཚུལ་དུ་བསྟབས་ཏེ།རིག་པ་ཡེ་ཤེས་ཀྱི་རང་ཞལ་མཇལ། རིག་གསང་ཆོས་ཉིད་ཀྱི་དོན་རྟོགས། རིག་རྩལ་རྟེན་འབྲེལ་གྱི་སྒོ་ཕྱེ་སྟེ།ཤེས་རིག་མཐའ་དག་ལ་རྩོལ་བ་མ་དགོས་པར་མཁྱེན་པ་ཕྱོགས་མེད་དུ་རྒྱས།

སྐད་ཡིག་ཙམ་ལ་ཆ་མཚོན་ནའང་ཁོང་ནི་དབྱི་ཏ་ལི་དང་། དབྱིན་ཇི། རྒྱ་དཀར་ནག སོག འབར་མ་སོགས་ཆགས་ཐོགས་མེད་པར་མཁྱེན་པ་དང་། བན་བོན་གྱི་གཞུང་ཁག་ཅིག་དབྱིན་དབྱིའི་ཡི་གེར་བསྒྱུར་ཏེ་དཔེ་སྐྲུན་བྱས། ཕྱི་རྒྱལ་དུ་བཞུགས་པའི་སྐབས་སུ་བོད་ཀྱི་རིག་གཞུང་མཐའ་དག་ལ་ཞིབ་འཇུག་དང་ཁྱབ་སྤེལ་གྱི་མཛད་པ་བསྐྱངས་ཤིང་། ཡོ་རོབ་དང་། ཨ་རི་སོགས་སུ་ཞང་ཞུང་ཞིབ་འཇུག་ཁང་དང་། རྫོགས་ཆེན་འདུས་སྡེ་སོགས་མང་ལ་གྲྭ་དག་པ་བཙུགས་པ་དང་། གདུལ་བྱ་རང་རང་གི་སྐལ་བ་དང་འཚམ་པར། མ་ཀི་ཉན་ཐོས་ཐེག་པ་ནས། ཡ་ཀི་རྫོགས་པ་ཆེན་པོའི་བར་གྱི་ཆོས་འཆད་ཁྲིད་ཀྱིས་འཁོར་སློབ་སྐར་ཚོགས་ལྟར་གྲངས་མང་བསྐྱངས། གཟི་ཡི་ཕྲེང་བ་དང་། ནོར་བུའི་དོ་ཤལ།བྱང་འབྲོག་ལམ་ཡིག་སོགས་བོད་ཀྱི་ལོ་རྒྱུས་དང་། རྩ་བའི་གོམས་གཤིས། རིག་གནས་སོགས་ངོ་སྤྲོད་བྱེད་པའི་དཔེ་དེབ་ཁག་དང་། ཡནྟྲ་ཡོ་ག་སོགས་ཐུན་མིན་གྱི་ཉམས་ལེན་དང་འབྲེལ་ཁྲིད་ཡིག་བཅས་བོད་ཡིག་གི་ལྗགས་རྩོམ་སྣ་ཚོགས་མཛད་དང་མཛད་མུས། དེ་བཞིན་དབྱིན་ཡིག་དང་། དབྱི་ཏ་ལིའི་སྐད་ཡིག་ཐོག་བརྩམས་གནང་བ་ནི་ཤིན་ཏུ་མང་།

བོད་རིག་པའི་ཆེད་མཁས་པ་ནམ་མཁའི་ནོར་བུ།[རྩོམ་སྒྲིག]

བོད་རིག་པའི་ཆེད་མཁས་པ་ནམ་མཁའི་ནོར་བུ་ལགས་ཕྱི་ལོ1938ལོར་ཁམས་སྡེ་དགེ་རུ་འཁྲུངས། ཕྱི་ལོ1954ལོར་ལྷོ་ནུབ་མི་རིགས་སློབ་གླིང་གི་བོད་ཡིག་སྡེ་ཁག་གི་དགེ་རྒན་གནང་། ཕྱི་ལོ1957ལོར་འབྲས་ལྗོངས་དུ་བྱོན་ནས་དེ་གར་བོད་ཡིག་སློབ་དེབ་གསར་དུ་བསྒྲིགས། 1964ལོར་དབྱི་ཐ་ལིའི་ན་པུ་ལེ་སི་ཤར་ཕྱོགས་སློབ་གྲྭ་ཆེན་མོའི་བོད་སོག་སྐད་ཡིག་དང་རྩོམ་རིག་ཆེད་ལས་ཀྱི་དགེ་རྒན་ཆེན་མོའི་འགན་བཞེས། 1981ལོར་ན་པུ་ལེ་སི་རུ་རྫོགས་པ་ཆེན་པོའི《རིག་གནས་མཐུན་ཚོགས》ཞེས་པ་གསར་འཛུགས་བྱས། 1981ལོར་ཤར་ཕྱོགས་རིག་གནས་སྐོར་ལ་ཆེད་དམིགས་ཀྱིས་《ཞང་ཞུང་དཔེ་སྐྲུན་ཁང》ཞེས་པ་ཞིག་གསར་ཏུ་བཙུགས། 1988ལོར《ཞང་ཞུང་ཞིབ་འཇུག་ཁང》ཞིག་གསར་འཛུགས་བྱས། 1996ལོར་ཁོང་གི་ཆེད་རྩོམ་སྐད་གྲགས་ཆེ་ཤོས《ཞང་བོད་ལོ་རྒྱུས་ཏི་སེའི་འོད》ཅེས་པ་དེ་དཔར་བསྐྲུན་བྱས། ད་དུང་ཁོང་གི་བརྩམས་ཆོས་ལ།《བོད་ཀྱི་ལོ་རྒྱུས་ལས་འཕྲོས་པའི་གཏམ་མུ་ཏིག་ཕྲེང་བ》《བོད་རིགས་གཞོན་ནུ་རྣམས་ལ་གྲོས་སུ་འདེབས་པ་གཟི་ཡི་ཕྲེང་བ》《ཞང་བོད་གནའ་རབ་ཀྱི་ལོ་རྒྱུས་ནོར་བུའི་མེ་ལོང》《རྩ་རླུང་འཕྲུལ་འཁོར་ཉི་ཟླ་ཁ་སྦྱོར》《བྱང་འབྲོག་ལམ་ཡིག》སོགས་ཡོད་པ་རེད།

དམ་པ་ཁོང་གིས་བོད་ཀྱི་རིག་གནས་འདི་འཛམ་གླིང་ཡོངས་ཁྱབ་རང་བཞིན་ཅན་དུ་གོམ་པ་སྤོ་བའི་ཕྱོགས་ལ་དམིགས་བསལ་གྱི་ནུས་པ་ཐོན་ཡོད་དེ། ཁོང་གི་སློབ་མའི་ཁྱབ་ཁོངས་ཨ་མེ་རི་ཁ་དང་། ཧྥ་རན་སི་སོགས་རྒྱལ་ཁབ40ལྷག་བརྒལ་ཡོད་པ་དང་། སློབ་མའི་གྲངས་ཚད་ཀྱང་འབུམ་ཕྲག་གཅིག་ལྷག་ཡན་སོང་འདུག བཞན་ད་དུང་ཁོང་གི་ཞང་བོད་ལོ་རྒྱུས་ཏི་སེའི་འོད་ལ་སོགས་པའི་བརྩམས་ཆོས་དག་འཇར་མན་དང་། ཨུ་རུ་སུ་སོགས་འཛམ་གླིང་གི་ཡིག་རིགས་མི་འདྲ་བ་བཅུ་ལྷག་ལ་བསྒྱུར་ཞིང་ཨ་ཤེ་ཡའི་རྒྱལ་སྤྱིའི་མཐུན་སྒྲིལ་ཚོགས་པ་གསར་ཏུ་བཙུགས་པ་སོགས་བོད་རིག་པར་ཕྱག་ལས་ཀྱི་རིམ་པ་མང་དུ་གནང་།

ཁོང་ནི་རྫོགས་ཆེན་ཉམས་ལེན་པ་ཞིག་དང་། རྫོགས་ཆེན་ཉམས་ཁྲིད་ཀྱི་ཁྱད་ཆོས་དཔེ་མེད་མངའ་བ་ཞིག་ཡིན་པའི་ཁར། བོད་རིག་པའི་ཁུངས་གནས་འཚོལ་ཞིབ་ཐད་ལ་དཔྱོད་པའི་རྨང་བཏིངས་ཤིང་དཔྱད་དོན་རླབས་ཆེ་བ་ཞིག་རེད། དངོས་གནས་ཁོང་ལྟ་བུའི་དཔྱོད་པའི་མིག་རྒྱང་ཡངས་པའི་རྒན་པ་དག་ནི་བོད་རིག་པའི་སྐྱེད་ཚལ་ནང་མཛེས་སྡུག་སྣོན་པའི་རྒྱ་སེ་མེ་ཏོག་རེ་རེ་ཡིན་འདུག་སྟེ དེ་ཡང་ཁོང་གི་བརྩམས་ཆོས་སྒྲུང་ལྡེའུ་བོན་གསུམ་གྱི་གཏམ་ཨེ་མ་ཧོ་ཞེས་པའི་སྔོན་བརྗོད་དུ་འདི་ལྟར་གསུངས་ཡོད“འཛམ་བུའི་གླིང་འདིར་ཡུལ་ལུང་གང་དང་མི་རིགས་སུ་ཞིག་ཡིན་ཀྱང་རུང་། ཡུལ་དེ་དང་མི་རིགས་དེའི་རྟེན་གཞི་ནི་མི་རིགས་ཀྱི་ཤེས་རིག་དང་། དེ་དང་འབྲེལ་བའི་ལོ་རྒྱུས་ཀྱི་སྐོར་རྣམས་ཡིན། དེ་ཡང་ཤེས་རིག་ཡོད་ཙམ་དང་ལོ་རྒྱུས་ཡོད་ཙམ་པ་ཞིག་ལ་ཟེར་བ་མིན། ཤེས་རིག་དང་ལོ་རྒྱུས་བག་ཙམ་རེ་མེད་མཁན་སུ་ཞིག་ཀྱང་མེད། འོན་ཀྱང་རྒྱལ་ཡོངས་མི་རིགས་ཤེས་ཡོན་ཅན་རྣམས་ནས་སློབ་གཉེར་དང་དོ་སྣང་ངེས་པར་དུ་བྱེད་འོས་ཀྱི་ཚད་གཞི་ལྡན་པའི་ཤེས་རིག་དང་ལོ་རྒྱུས་གང་བྱུང་བྱུང་ནས་རྙེད་ཆོག་པ་ཞིག་མེད། དེས་ན་ཤེས་རིག་ལའང་རིན་ཐང་གི་ཚད་གཞི་ངེས་པ་ཅན་ཞིག་དང་དེ་ལས་ལྡོག་པ་ལོ་རྒྱུས་ཀྱིས་ཕན་ཐོགས་པ་དང་ཕན་མི་ཐོགས་པའི་རིགས་གཉིས་སུ་ཡོད་པ་དག་ཁ་ཚོན་ལེགས་པར་ཆོད་དགོས་པ་ཡིན།

བོད་ཀྱི་མི་རིགས་ཡུན་དུ་གནས་དང་མི་གནས་ཀྱི་རྩ་གཞི་ནི་བོད་རིགས་ཀྱི་ཐུན་མོང་མ་ཡིན་པ་ཁུངས་ཐུབ་ཡང་དག་པའི་ཤེས་རིག་དང་ལོ་རྒྱུས་ཀྱི་སྐོར་རྣམས་འཛིན་སྐྱོང་ཐུབ་དང་མི་ཐུབ་པ་ལ་རག་ལས། དེའང་ཤེས་རིག་དང་ལོ་རྒྱུས་རང་རྐྱ་ཐུབ་པ་ཞིག་འཛིན་སྐྱོང་ཐུབ་དང་མི་ཐུབ་པ་ལ་རག་ལས་པ་ཡིན། བོད་ཀྱི་ཤེས་རིག་དང་ལོ་རྒྱུས་ཀྱི་སྐོར་དེ་སྟོན་པ་གཤེན་རབ་མི་བོ་ཆེ་བྱོན་པའི་དུས་བར་དུ་འགྲོ་ཐུབ་པ་དེས་བོད་ཀྱི་ཤེས་རིག་དང་། ལོ་རྒྱུས་ཀྱི་ཁུངས་དེ་ལོ་རྒྱུས་ཡོད་པ་ནས་བཟུང་ད་ལྟ་ཆུ་ཕོ་ཁྱིའི་ལོ་འདིའི་བར་མི་ལོ་སུམ་སྟོང་བརྒྱད་བརྒྱ་སོ་དགེ་འདས་པ་བསྟན་ཐུབ་ཀྱི་ཡོད། དེའི་སྐོར་ལོ་དུས་ཞིབ་གསལ་ནི་གཞུང་འདིར་བོན་གྱི་བྱེ་བྲག་སྐོས་ཤེས་རྩིས་མཁན་བཤད་པའི་སྐབས་གསལ་པོར་བསྟན་ཡོད།

ཚུལ་དེས་བོད་ཀྱི་ཤེས་རིག་དང་ལོ་རྒྱུས་ཀྱིས་སྐོར་རྣམས་འཛམ་གླིང་གི་ཤེས་རིག་དང་ལོ་རྒྱུས་གར་སྟེགས་མཐོན་པོའི་སྒང་ལ་ལེགས་པར་འདེགས་ཤིང་། རྒྱལ་སྤྱིའི་ཤེས་ཡོན་ཅན་རྣམས་ནས་སློབ་གཉེར་དང་འབྲེལ་བས་དོ་སྣང་བྱེད་དགོས་ངེས་པ་ཤིག་ཏུ་ཆགས་ཤིང་དེའི་མཐུ་དབང་གིས་བོད་ཀྱི་མི་རིགས་འདིའང་ཤེས་རིག་དང་ལོ་རྒྱུས་ཀྱི་གནས་ཚད་རིང་ཐང་ཚད་མེད་པ་དང་ལྡན་པའི་མི་རིགས་ཤིག་ཡིན་པའི་སྐོར་ལ་ངེས་ཤེས་རྙེད་ཐུབ་པ་དང་། དེའི་བདེན་དཔང་མངོན་གསལ་དུ་སྟོན་ཐུབ་པ་ཞིག་འབྱུང་བ་ཡིན།

ཚུལ་འདི་དག་ནི་རང་ཅག་བློ་སེམས་གུ་དོག་པོས་ནང་ཁུལ་ཕན་ཚུན་དུ་ཆགས་སྡང་གི་ངན་སྨྲས་དཀྲུགས་རྐྱེན་བྱེད་པ་དེ་དག་ལས་རིན་ཐང་ཆེས་ཆེ་ཞིང་། རང་གཞན་ཚང་མ་ལ་གནས་སྐབས་དང་མཐར་ཐུག་གི་ཕན་བདེའི་འབྲས་བཟང་འབྱིན་པའི་རྒྱུ་བཟང་པོ་ཞིག་ཡིན་ངེས་པར་མ་ཟད། མ་འོངས་པའི་མི་བརྒྱུད་ལའང་མེད་དུ་མི་རུང་བ། གནའ་གཏམ་དུ། “ཕ་བཟང་པོའི་བཞག་པ་ཟེར་བ་དེ་དངོས་བདེན་འདི་འདྲ་ཞིག་ལ་ཟེར་བ་ཡིན། དེ་འདྲ་ཡིན་སྟབས་བོད་མིའི་ཤེས་རིག་དང་ལོ་རྒྱུས་བཅས་པར་དོ་སྣང་དང་ལྡན་ཞིང་། དེའི་ལ་རྒྱ་ལ་སྨན་པའི་རེ་འདོད་དང་བཅས་པ་གང་སུའང་རུང་བ་རྣམས་ནས། ཆོས་ལུགས་དང་ཡུལ་རིས་སོགས་ཀྱི་གཞི་རྩའི་ཐོག་ནས་དོན་མེད་པའི་བཤད་ཡམ་དཀྲུགས་རྐྱེན་གྱི་རིགས་དང་། དགོས་མེད་འབྲས་མེད་ཀྱི་ཞེན་གོག་ཆོས་དང་ཡང་མི་མཐུན་འཇིག་རྟེན་དང་ཡང་མི་མཐུན། ཀུན་དང་ཡང་མི་མཐུན་པར་རང་ཕུང་། གཞན་ཕུང་ཀུན་ཕུང་བ་དེ་ཚོ་ཕར་ཙམ་ན་བཞག དགོས་ངེས་པ་མི་རིགས་རང་གི་ཤེས་རིག་དང་ལོ་རྒྱུས་ཀྱི་སྐོར་ལ་དོ་སྣང་སྣ་རེ་ལས་མ་བྱུང་ནའང་དྲང་ཞིང་འོས་པའི་སྒོ་ནས་གང་ཟབ་ཟབ་རེ་བསྐྱེད། དོ་སྣང་དེའང་ཤེས་རིག་དང་ལོ་རྒྱུས་གང་ཞིག་གིས་མི་རིགས་ཀྱི་ཤེས་རིག་དང་ལོ་རྒྱུས་དངོས་སུ་མཚོན་ཐུབ་པ་ལ་ཕན་པ་དང་གང་ཞིག་གིས་དེ་དག་མཚོན་མི་ཐུབ་ཅིང། ཤེས་རིག་དང་ལོ་རྒྱུས་ཀྱི་ཁུངས་ལ་གནོད་རྐྱེན་བྱེད་པ་འདི་གཉིས་ཁ་ཚོན་གསལ་པོར་ཆོད་པའི་སྒོ་ནས་སྐབས་ཐོབ་སོ་སོའི་དགོས་པ་དོན་ལ་དྲིལ་ཤེས་པ་ཞིག་ཅི་ནས་ཀྱང་དགོས་ལག་ཆེ་བར་མཐོང་།

ཁོ་བོས་ཨུ་ཚུགས་དང་སྡུག་རུས་ཀྱིས་བོད་ཀྱི་ཤེས་རིག་ལོ་རྒྱུས་ཀྱི་ཁུངས་སྟོན་པ་དང་། དེ་དག་མུ་མཐུད་ཅིང་ཡུན་གནས་ལ་སྨན་རེས་འབྲི་རྩོམ་བྱས་པའི་དཔེ། གཟིའི་ཕྲེང་བ་དང་། ནོར་བུའི་དོ་ཤལ། སྒྲུང་ལྡེའུ་བོན་གསུམ་གྱི་སྐོར་འདི་དག་ཀྱང་། ནམ་མཁའི་ནོར་བུ་བོན་པོ་ཡིན་མིན་དཔྱད་བྱེད་དམ། བོན་པོ་འགས་མཐོང་ནས། “རྙིང་མ་བ་བོན་ལས་ཆོས་སུ་བཅོས་ཟེར་བ་དེ་བདེན་ནོ་” ཟེར་ནས། རྙིང་མ་བ་རྣམས་ལ་གཤེ་བ་བྱེད་པའི་ཡོ་ཆས་སུ་བེད་སྤྱོད་པ་འདྲ་བོ་དང་། བན་དེ་ནང་ཁུལ་དུ། གསར་མ་བ་ཚོས། “འོ་ད་ག་ཡིན་རྙིང་མ་བ་ཚོ་བོན་པོ་གཅིག་པ་རང་རེད་འདུག ང་ཚོ་ནི་གཙང་གཙང་མ་གསེར་གྱི་མེ་ལོང་གཡའ་མེད་པ་འདྲ་བོའམ། ཤེལ་སྒོང་དྲི་མ་དང་བྲལ་བ་འདྲ་པོ་སྟོན་པའི་བསྟན་པ་ཡང་དག་པ་ཡིན་ནོ།།” ཞེས་རྙིང་མ་བ་རྣམས་ལ་གཤེ་གཤེ་གཏོང་བྱེད་དེ་འདྲ་ལྐུགས་མདོག་ཁ་བའི་ཡོ་ཆས་སུ་མི་བྱེད་པར་ཇི་ལྟར་ནད་པས་སྨན་བསྟེན་པ་དེ་ལུས་ཀྱི་ནད་སེལ་བའི་ཆེད་དུ་ཡིན་པ་ལྟར་བེད་སྤྱོད་བྱེད་སྟངས་དང་བྱེད་ཡུལ་མ་ནོར་བ་ཞིག་དགོས།

རང་རེས་ཕྱོགས་ཞེན་དང་བྲལ་བའི་སྒོ་ནས། ཆེས་ཡུན་རིང་བའི་དུས་ནས་ཞང་བོད་ཀྱི་ཡུལ་ཁམས་རྣམས་སུ་བོན་གང་ཞིག་དར་བ་དང་། བོན་དེའི་ཁུངས་སུ་ཤེས་རིག་ཅི་དང་ཅི་འདྲ་བ་ཞིག་ཡོད་པ་དང་། དེ་དག་གི་རྣམ་པ། ཡིན་ཚུལ། བྱེད་ལས། དུས་རབས་འཕོ་འགྱུར་གྱི་ནང་དུ་དེ་དག་གནས་པའམ། འགྱུར་བའམ། སྟོང་པ་སོགས་ཇི་ལྟར་གྱུར་ཡོད་པ། ད་ལྟའི་དུས་སུ་དེ་དག་ལས་བྱུང་བའི་ཤེས་རིག་གང་དག་ཡོད་པ་སོགས་ཀྱི་སྐོར་འཚོལ་ཞིབ་ཡང་དག་པ་རེ་བྱེད་ཐུབ་ཅིང་། དེ་ལྟ་བུའི་རིན་ཐང་ཆེ་བའི་ཤེས་རིག་དེ་དག་འཛིན་སྐྱོང་བྱེད་ཐུབ་པ་ཡིན་ན། བོད་མིའི་ཤེས་རིག་གི་ལ་རྒྱ་ལ་དགེ་ཕན་དེ་ལྷག་ཅི་ཞིག་ཀྱང་མེད་ངེས་པ་ཡིན་པས། ཁོ་བོས་བྲིས་པའི་དཔེ་རྣམས་ཚུལ་འདི་དག་གི་ཆ་རྐྱེན་དུ་བྱེད་སྤྱོད་བྱེད་དགོས་པ་ཡིན།” གསུངས་པ་ལྟར་ཁོང་ནི་ལོ་རྒྱུས་ཀྱི་བདེན་པ་བཙལ་ཞིང་བདེན་པའི་ལམ་དུ་བསྐྱོད་ཕོད་མཁན་ཞིག་དང་། བོད་རིག་པ་དེ་རང་ཉིད་ཅན་དང་ཁུངས་ཐུབ་ཅན་དུ་གཟིགས་མོས་ཤུགས་ཆེན་གནང་མཁན་ཞིག་ཀྱང་རེད། དེ་ལྟར་ཁོང་གིས་བོད་རིག་པ་དེ་རང་ས་ནས་སྐྱེས་ཤིང་ལོ་ངོ་སྟོང་ཕྲག་བཞི་ལ་ཉེ་བའི་རིང་དར་རྒུད་ཀྱི་འཕེལ་འགྲིབ་མང་དུ་བརྒྱུད་དེ་བྱུང་ཡོད་པའི་ཁོངས་ཐུབ་ཀྱི་བདེན་པ་གསལ་སྟོན་བྱས་ཡོད།